Dragon Capital: Tại sao chúng ta lại hăm hở “săn sale” một chiếc áo giảm 50%, nhưng lại hoảng loạn “bán tháo” cổ phiếu khi nó giảm 5%

Về triển vọng đầu tư, Dragon Capital cho rằng thị trường Việt Nam hiện hội tụ nhiều yếu tố nền tảng để duy trì đà tăng trưởng tích cực trong năm 2025–2026.

VN-Index đang trải qua giai đoạn điều chỉnh kéo dài sau nhịp tăng mạnh từ quý II đến quý III/2025. Cùng với đó, các đợt bán ròng hàng nghìn tỷ đồng của khối ngoại khiến tâm lý thị trường trở nên thận trọng hơn.

Tuy nhiên, theo Dragon Capital, nhìn lại quá khứ cho thấy những thời điểm như hiện nay không hề xa lạ. Trong các đợt giảm sâu lịch sử như tháng 3/2020 hay tháng 5/2022, thị trường đều đã vượt qua và sau đó hồi phục mạnh mẽ, thậm chí thiết lập các đỉnh cao mới.

Ở một góc nhìn khác, trong dịp “ngày đôi” 9/9/2025, người Việt đã dành hơn 12 triệu giờ để săn sale trên Shopee Live và Shopee Video, ghi nhận 1,7 tỷ lượt xem và tiết kiệm hơn 2.000 tỷ đồng chi phí mua sắm. Một sự trùng hợp thú vị khi nhiều người có thể vừa hào hứng “săn sale” hàng hóa giảm giá, vừa lo sợ “bán tháo” cổ phiếu khi thị trường điều chỉnh. Phải chăng nếu áp dụng tư duy “săn sale” vào đầu tư chứng khoán, kết quả có thể sẽ khác?

Từ góc độ tâm lý học hành vi, câu hỏi đặt ra là: Tại sao chúng ta lại hăm hở "săn sale" một chiếc áo giảm 50%, nhưng lại hoảng loạn "bán tháo" cổ phiếu khi nó giảm 5%? Câu trả lời nằm ở “Lý thuyết Triển vọng” của Daniel Kahneman và Amos Tversky – công trình giúp Kahneman giành giải Nobel Kinh tế năm 2002. Theo lý thuyết này, con người không hành xử hoàn toàn theo lý trí mà thường bị chi phối bởi cảm xúc và nhận thức chủ quan. Nỗi đau khi mất mát luôn lớn gấp đôi niềm vui khi đạt được lợi ích, dẫn đến “thiên kiến né tránh tổn thất” (loss aversion).

Trong mua sắm, hàng hóa giảm giá được xem là cơ hội mang lại lợi ích rõ ràng, kích thích sự hứng thú “săn sale”. Ngược lại, trong đầu tư, khi thị trường sụt giảm, tổn thất tài chính trừu tượng lại kích hoạt các vùng não bộ tương tự như khi chịu đau đớn thể chất (Nghiên cứu Human Brain Mapping 2022). Phản ứng sinh tồn này khiến nhà đầu tư rơi vào trạng thái "chiến đấu hoặc bỏ chạy," dẫn đến bán tháo tài sản để thoát khỏi cảm giác đau đớn ngắn hạn.

Nhìn vào lịch sử thị trường chứng khoán Việt Nam trong 5 năm qua (2020 – 2025), không khó để nhận thấy đây là giai đoạn có nhiều đợt "sale-off" trên thị trường bởi sự tác động của các sự kiện kinh tế, chính trị, dịch bệnh, thay đổi chính sách diễn ra trên phạm vi toàn cầu và tại Việt Nam.

Tuy nhiên, điều đáng chú ý là sau những đợt sụt giảm mạnh, thị trường đều hồi phục lại mốc cũ dù nhanh hay chậm. Tương ứng, quỹ DCDS – quỹ cổ phiếu có lịch sử lâu đời nhất thị trường cũng cho thấy khả năng hồi phục ấn tượng và mức tăng trưởng vượt trội so với VN-Index trong cùng thời điểm. Chỉ trong 9 tháng đầu năm 2025, VN-Index đã lần lượt chinh phục toàn bộ các mức đỉnh lịch sử của 4 năm trước kia, DCDS cũng chinh phục các mặt bằng giá mới.

Về triển vọng đầu tư, Dragon Capital cho rằng thị trường Việt Nam hiện hội tụ nhiều yếu tố nền tảng để duy trì đà tăng trưởng tích cực trong năm 2025–2026.

Thứ nhất, lợi nhuận doanh nghiệp tiếp tục vượt kỳ vọng. Thống kê cho thấy lợi nhuận của 80 doanh nghiệp do Dragon Capital theo dõi tăng 22,4% trong 9 tháng đầu năm, cao hơn dự báo đầu năm. Cả năm 2025 ước đạt mức tăng trưởng 21,3% và tiếp tục duy trì ở mức 16,2% trong năm 2026.

Thứ hai, định giá thị trường đang ở mức hấp dẫn với P/E dự phóng cho năm 2025 chỉ khoảng 12,5–13 lần và 11 lần cho năm 2026 – thấp hơn so với nhiều thị trường trong khu vực, trong khi tốc độ tăng trưởng lợi nhuận lại nổi bật.

Cuối cùng, việc Việt Nam được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi sẽ mở ra cơ hội tái định giá (re-rating) lớn, khi dòng vốn quốc tế quy mô lớn có thể đổ mạnh vào thị trường, tạo động lực cho chu kỳ tăng trưởng mới.

Link gốc