FTSE Nâng Hạng Thị Trường Chứng Khoán Việt Nam: Phân Tích Toàn Cảnh & Tương Lai TTCK

Sau một hành trình 7 năm bền bỉ trong danh sách theo dõi, ngày 8/10/2025, tổ chức xếp hạng FTSE Russell đã chính thức công bố quyết định nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ Thị trường Cận biên (Frontier Market) lên Thị trường Mới nổi Hạng hai (Secondary Emerging Market). Đây là thành quả xứng đáng cho quá trình cải cách bền bỉ, đồng thời mở ra một kỷ nguyên phát triển mới đầy tiềm năng cho thị trường vốn Việt Nam.

Vậy sự kiện FTSE nâng hạng này có ý nghĩa gì? Nó sẽ tác động ra sao đến dòng vốn ngoại, đến từng cổ phiếu và danh mục của nhà đầu tư? Diễn biến thị trường sắp tới sẽ như thế nào? Bài viết này sẽ đi sâu phân tích toàn cảnh sự kiện nâng hạng thị trường chứng khoán, từ những tác động vĩ mô đến các cơ hội, thách thức cụ thể và đưa ra những nhận định đa chiều, giúp nhà đầu tư có một cái nhìn chiến lược cho giai đoạn sắp tới.

Tổng Quan Thị Trường Chứng Khoán Việt Nam Trước Ngưỡng Cửa Lịch Sử

Nâng hạng thị trường chứng khoán là việc một thị trường được các tổ chức xếp hạng tài chính quốc tế (như FTSE Russell, MSCI) đánh giá lại và chuyển từ một nhóm phân loại thấp hơn lên một nhóm cao hơn. Việc này dựa trên việc thị trường đó đã đáp ứng được các tiêu chí khắt khe về quy mô, thanh khoản, mức độ tự do cho vốn ngoại và các chuẩn mực vận hành. Trường hợp nâng hạng của Việt Nam là việc được FTSE Russell chính thức chuyển từ nhóm Thị trường Cận biên lên nhóm Thị trường Mới nổi Hạng hai sau một thời gian dài nỗ lực cải cách.

==> Xem thêm bài viết: Nâng hạng thị trường chứng khoán là gì? 

Để hiểu hết tầm vóc của sự kiện nâng hạng thị trường, chúng ta cần nhìn lại tổng quan thị trường chứng khoán Việt Nam và bối cảnh trước thời điểm lịch sử này.

Quy mô và đặc điểm của TTCK Việt Nam

Trải qua hơn 25 năm hình thành và phát triển, thực trạng thị trường chứng khoán Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc. Tính đến hết tháng 6/2025, vốn hoá thị trường cổ phiếu đã đạt 7.689,68 nghìn tỷ đồng với hàng ngàn doanh nghiệp niêm yết trên cả ba sàn HOSE, HNX và UPCoM, tương đương 66,8% GDP năm 2024, tăng 7,2% so với cuối năm trước. Từ 3.000 tài khoản cách đây 25 năm, đến nay thị trường đã có đến hơn 11 triệu tài khoản chứng khoán với sự tham gia đông đảo của các tầng lớp trong xã hội.

Nguồn ảnh: CafeF

Tuy nhiên, một đặc điểm nổi bật là sự tham gia áp đảo của các nhà đầu tư cá nhân trong nước, chiếm tới gần 80-90% giá trị giao dịch hàng ngày. Điều này tạo ra một thị trường sôi động nhưng cũng tiềm ẩn nhiều biến động do tâm lý đám đông, đồng thời cho thấy tiềm năng thu hút dòng vốn tổ chức nước ngoài còn rất lớn.

Về định giá, theo VnEconomy, P/E trượt của VN-Index ở mức 15,7x, cao hơn một chút so với trung bình 10 năm (15,1x). Dù không còn rẻ, định giá này được hỗ trợ bởi nền tảng vĩ mô vững chắc và triển vọng tăng trưởng EPS của các doanh nghiệp trên HSX dự kiến đạt 20-22% trong năm 2025. Đặc biệt, hệ số P/B hiện tại là 2,0 lần, được xem là khá hấp dẫn khi thấp hơn mức trung bình 5 năm.

Thực trạng thị trường chứng khoán Việt Nam & hành trình chờ đợi nâng hạng

Hành trình để được FTSE nâng hạng là một chặng đường dài. Kể từ khi được đưa vào danh sách theo dõi từ tháng 9/2018, Việt Nam đã phải đối mặt với nhiều thách thức để đáp ứng 9 tiêu chí khắt khe của FTSE Russell.

Nút thắt lớn nhất chính là yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (pre-funding), vốn gây khó khăn cho các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài khi họ phải có 100% tiền trong tài khoản trước khi đặt lệnh mua. Trước thực trạng thị trường chứng khoán Việt Nam đó, Chính phủ, Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã có những bước đi quyết liệt:

• Hoàn thiện khung pháp lý: Ban hành các văn bản, nghị định nhằm tháo gỡ rào cản cho vốn ngoại, đặc biệt là các quy định liên quan đến quyền sở hữu nước ngoài và công bố thông tin.
• Hiện đại hóa hạ tầng: Đẩy nhanh tiến độ và chính thức vận hành hệ thống công nghệ thông tin mới KRX. Đây được xem là “xương sống” để giải quyết vấn đề pre-funding thông qua cơ chế Đối tác Bù trừ Trung tâm (CCP), đồng thời mở đường cho các sản phẩm mới như giao dịch trong ngày (T+0) và bán khống.

Chính những nỗ lực không ngừng nghỉ này đã tạo nên quả ngọt là quyết định nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam ngày hôm nay.

Tác Động Toàn Diện Của Việc FTSE Nâng Hạng Thị Trường Chứng Khoán Việt Nam

Việc được nâng hạng thị trường chứng khoán sẽ tạo ra một cú huých mạnh mẽ, tác động sâu rộng đến mọi khía cạnh của thị trường.

Cú huých “tỷ đô” với dòng vốn ngoại sắp đổ bộ

Đây là tác động trực tiếp và được mong chờ nhất. Dòng vốn ngoại chảy vào thị trường sau khi nâng hạng sẽ đến từ hai nguồn chính với cơ chế và quy mô khác nhau.

1. Lực đẩy chắc chắn từ dòng vốn thụ động (Passive Flows)

• Cơ chế: Các quỹ đầu tư thụ động (ETFs) trên toàn cầu hoạt động bằng cách mô phỏng các bộ chỉ số lớn. Khi FTSE Russell chính thức thêm Việt Nam vào chỉ số FTSE Emerging Markets, các quỹ này bắt buộc phải mua vào một lượng lớn cổ phiếu Việt Nam để đảm bảo danh mục của họ phản ánh đúng chỉ số.
• Thời điểm giải ngân: Theo ông Nguyễn Quốc Nhật Trung, thị trường sẽ cần khoảng 6 tháng để được áp dụng vào rổ chỉ số và việc thêm vào có thể được chia làm hai đợt để tránh gây sốc. Ví dụ, 50% tỷ trọng sẽ được thêm vào tháng 3/2026 và 50% còn lại vào kỳ tiếp theo.
• Quy mô ước tính: Với dự báo từ các công ty chứng khoán và ngân hàng đầu tư, dòng vốn thụ động có thể đạt từ 1,5 tỷ đến 2,5 tỷ USD trong giai đoạn đầu..

2. Tiềm năng khổng lồ từ dòng vốn chủ động (Active Flows)

• Cơ chế: Khác với các quỹ thụ động, các quỹ chủ động có quyền tự quyết trong việc lựa chọn cổ phiếu. Trước đây, khi Việt Nam còn ở thị trường cận biên, nhiều quỹ lớn bị giới hạn hoặc không được phép đầu tư. Việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam đã dỡ bỏ rào cản này, đưa Việt Nam vào “bản đồ đầu tư” của hàng ngàn quỹ chủ động trên toàn cầu.
• Thời điểm giải ngân: Các quỹ này linh hoạt hơn rất nhiều. Họ không cần chờ đến ngày có hiệu lực chính thức mà có thể giải ngân trước dựa trên kỳ vọng và đánh giá về tiềm năng thị trường. Đây chính là dòng tiền tạo ra hiệu ứng “mua tin đồn”.
• Quy mô ước tính: Đây là dòng vốn có tiềm năng lớn hơn rất nhiều, có thể lên tới 5 – 10 tỷ USD trong trung và dài hạn. Tuy nhiên, dòng vốn này sẽ giải ngân một cách có chọn lọc và phụ thuộc vào sức hấp dẫn của nền kinh tế, định giá thị trường, và câu chuyện tăng trưởng của từng doanh nghiệp cụ thể.

Để hình dung rõ hơn về cách dòng vốn ngoại vận động, hãy nhìn vào bài học kinh nghiệm từ thị trường Kuwait, một trường hợp đã được FTSE Russell nâng hạng chính thức vào năm 2018. Lịch sử từ thị trường Kuwait cho thấy hiệu ứng “mua kỳ vọng” diễn ra rất mạnh mẽ. Dòng vốn nước ngoài đã tăng vọt đáng kể nhiều tháng trước ngày nước này được nâng hạng.

Cụ thể, dòng vốn ròng chảy vào Kuwait trong nửa cuối năm 2018 đã đạt khoảng 700 triệu USD và tiếp tục tăng mạnh lên 1,1 tỷ USD chỉ trong năm tháng đầu năm 2019. Để thấy rõ sự đột phá, cần biết rằng con số này cao gấp nhiều lần so với mức chỉ khoảng 200 triệu USD ghi nhận trong cả năm trước đó. Riêng dòng vốn từ các quỹ thụ động mô phỏng chỉ số FTSE, con số ước tính chảy vào Kuwait cũng lên tới 800-950 triệu USD. (Theo Nhịp sống Kinh doanh)

Nhận diện nhóm ngành và cổ phiếu hưởng lợi trực tiếp

Dòng vốn tỷ đô sẽ có tính chọn lọc cao, tập trung vào các cổ phiếu đáp ứng tiêu chí của FTSE: vốn hóa lớn (tối thiểu 150 triệu USD), thanh khoản cao, tỷ lệ free-float tốt (trên 5%), và còn room cho nhà đầu tư nước ngoài (tối thiểu 20% đối với cổ phiếu mới).

Nguồn:Tạp chí Nhịp sống Kinh doanh

• “Xương sống” của thị trường – nhóm Ngân hàng và Dịch vụ Tài chính: Đây là nhóm ngành có vốn hóa lớn nhất, thanh khoản cao nhất và luôn là tâm điểm của khối ngoại. Việc các ngân hàng được nới room ngoại sẽ là một chất xúc tác cực mạnh. Các cổ phiếu đầu ngành như VCB, BID, CTG, TCB, VPB, và các công ty chứng khoán lớn như SSI, VNDS sẽ là những cái tên được săn đón đầu tiên.
• Các trụ cột khác – Bất động sản, Tiêu dùng, Bán lẻ và Thép: Đây là những nhóm ngành đại diện cho sự tăng trưởng của nền kinh tế nội địa, phản ánh câu chuyện về tầng lớp trung lưu gia tăng và quá trình công nghiệp hóa.. (VHM, VIC, VNM, MSN, HPG, MWG…). Nhìn chung, các cổ phiếu trong rổ VN30 sẽ là những cái tên được hưởng lợi rõ rệt nhất và chiếm tỷ trọng lớn trong danh mục giải ngân của các quỹ ngoại..

Ngoài ra, các chuyên gia cũng đồng thuận rằng nhóm chứng khoán (SSI, VND,…) sẽ hưởng lợi gián tiếp nhờ thanh khoản thị trường bùng nổ.

Cải thiện chất lượng nội tại của thị trường

Việc nâng hạng thị trường không chỉ là câu chuyện về dòng tiền, mà còn là một cuộc chuyển mình về chất lượng từ bên trong.

• Tăng cường thanh khoản và giảm biến động: Sự tham gia của các tổ chức lớn với tầm nhìn dài hạn sẽ giúp thị trường sâu hơn, thanh khoản dồi dào hơn, từ đó giảm bớt các biến động mạnh do tâm lý của nhà đầu tư nhỏ lẻ.
• Thúc đẩy minh bạch và nâng cao chuẩn mực quản trị: Để thu hút và giữ chân dòng vốn ngoại “khó tính”, các doanh nghiệp niêm yết sẽ chịu áp lực phải chủ động nâng cao chất lượng báo cáo tài chính theo chuẩn quốc tế (IFRS), công bố thông tin bằng tiếng Anh và cải thiện các tiêu chí về môi trường, xã hội và quản trị (ESG).
• Đa dạng hóa sản phẩm tài chính: Hạ tầng KRX được kỳ vọng sẽ sớm triển khai các sản phẩm mới như giao dịch trong ngày (T+0), bán khống (short selling), hợp đồng quyền chọn… giúp thị trường trở nên sôi động và tinh vi hơn, tiệm cận với các thị trường phát triển.

Nhận Định Diễn Biến Thị Trường Sau Sự Kiện Nâng Hạng

Dựa trên kinh nghiệm từ các thị trường quốc tế đã được nâng hạng, diễn biến của TTCK Việt Nam có thể được chia thành các giai đoạn.

Kịch bản ngắn hạn (3-6 tháng): Giai đoạn “bán tin tức” (Sell the News)?

Lịch sử cho thấy, thị trường thường phản ứng tích cực và có một đợt tăng giá mạnh trước khi tin tức nâng hạng được công bố chính thức, dựa trên sự kỳ vọng.

Nguồn: Thời báo tài chính

Sau ngày FTSE nâng hạng, thị trường có thể sẽ bước vào một giai đoạn điều chỉnh hoặc đi ngang. Nguyên nhân được cho là áp lực chốt lời từ những nhà đầu tư đã mua vào trước đó để đón đầu sự kiện. Ngoài ra, dòng vốn thực tế từ các quỹ cần thời gian để giải ngân, không thể diễn ra trong một sớm một chiều.

Diễn biến: Thị trường có thể sẽ có sự phân hóa mạnh. Dòng tiền có thể rút ra khỏi các cổ phiếu đã tăng nóng và tìm đến những cổ phiếu chưa tăng nhiều nhưng có nền tảng cơ bản tốt. Nhà đầu tư cần cẩn trọng với các biến động trong giai đoạn này và tránh tâm lý FOMO.

Nghiên cứu của BSC từ 8 lần nâng hạng thị trường bởi MSCI cho thấy một quy luật thú vị:

• Giai đoạn T0 đến T1: (Từ ngày công bố đến ngày chính thức có hiệu lực) thị trường thường diễn biến rất tích cực, với tổng lợi nhuận trung bình đạt +23,2%. Đây là giai đoạn “mua tin đồn”.
• Giai đoạn sau T1: Tuy nhiên, trong 1 năm sau ngày có hiệu lực, phần lớn lợi nhuận này bị trả lại, với mức sinh lời trung bình là -12,4%.

Các trường hợp cụ thể:

• UAE: Chỉ số đạt đỉnh sau 4 tháng kể từ ngày hoàn tất nâng hạng, sau đó điều chỉnh giảm.
• Qatar: Đạt đỉnh trước 2 tháng so với ngày có hiệu lực, sau đó bắt đầu xu hướng giảm.
• Saudi Arabia (Ả Rập Xê Út): Đây là trường hợp ngoại lệ. Thị trường duy trì xu hướng tăng mạnh mẽ 6 tháng sau khi nâng hạng. Sự khác biệt đến từ những nỗ lực cải cách liên tục, đa dạng hóa hàng hóa và cải thiện khả năng tiếp cận thị trường.

(Theo Tin nhanh chứng khoán)

Kịch bản trung và dài hạn (1-3 năm): Xu hướng tăng trưởng bền vững

• Động lực: Dòng tiền chảy vào thị trường trước ngày công bố (T0) phần lớn mang tính đầu cơ, “vào nhanh ra nhanh”. Chỉ sau khi việc nâng hạng chính thức có hiệu lực, dòng tiền từ các quỹ ETF mới bắt đầu giải ngân một cách thực chất và bền vững hơn. Niềm tin của nhà đầu tư trong nước cũng được củng cố.
• Diễn biến: Thị trường được kỳ vọng sẽ bước vào một chu kỳ tăng trưởng mới, bền vững và ổn định hơn. Định giá của các cổ phiếu (chỉ số P/E) có thể được nâng lên một mặt bằng mới, tiệm cận hơn với các thị trường trong khu vực như Thái Lan, Malaysia. Các dự báo lạc quan cho rằng VN-Index hoàn toàn có thể chinh phục các mốc cao mới như 1.800 – 1.900 điểm trong chu kỳ này.

“Phép Thử” Lớn: Những Thách Thức và Rủi Ro Hậu Nâng Hạng

Việc được nâng hạng thị trường không phải là vạch đích, mà chính là lúc Việt Nam bước vào một sân chơi đẳng cấp hơn với những thử thách lớn hơn. Đây là giai đoạn đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng để khẳng định vị thế.

• Áp lực duy trì và cải cách liên tục: Thị trường chứng khoán Việt Nam giờ đây sẽ bị giám sát dưới “lăng kính” khắt khe hơn của cộng đồng tài chính quốc tế. Bất kỳ sự chững lại nào trong quá trình cải cách đều có thể dẫn đến nguy cơ bị xem xét hạ bậc. Quan trọng hơn, mục tiêu tiếp theo của Việt Nam chính là chinh phục việc nâng hạng bởi MSCI với các tiêu chí “khó nhằn” hơn đáng kể, đòi hỏi những cải cách mang tính cấu trúc về giới hạn sở hữu nước ngoài (FOL) và mức độ tự do trên thị trường ngoại hối.
• Rủi ro biến động dòng vốn và áp lực tỷ giá: Dòng vốn ngoại là một con dao hai lưỡi. Việc mở cửa đón nhận hàng tỷ USD cũng đồng nghĩa với việc thị trường sẽ nhạy cảm hơn với các biến động toàn cầu. Dòng vốn lớn chảy vào có thể gây áp lực làm tăng giá đồng nội tệ (VND), ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp xuất khẩu. Ngược lại, khi vốn ngoại rút ra, nó sẽ gây áp lực mất giá lên VND và sự ổn định của tỷ giá hối đoái.
• Cạnh tranh với các thị trường mới nổi khác: Việt Nam sẽ phải cạnh tranh trực tiếp với các thị trường lớn hơn, lâu đời hơn và có độ sâu hơn trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, Indonesia để thu hút sự chú ý và dòng vốn từ các quỹ đầu tư quốc tế.

Chiến Lược Nào Cho Nhà Đầu Tư Việt Nam?

• Đối với nhà đầu tư ngắn hạn: Cần nhận thức rõ về hiệu ứng “sell the news” và khả năng điều chỉnh của thị trường trong 3-6 tháng sau khi nâng hạng có hiệu lực. Nên tập trung vào việc phân tích dòng tiền, bám sát diễn biến của các cổ phiếu blue-chip và tránh FOMO mua đuổi.
• Đối với nhà đầu tư dài hạn: Đây được xem là “cơ hội vàng” để tích lũy các cổ phiếu của những doanh nghiệp đầu ngành, có nền tảng cơ bản tốt. Sự sụt giảm trong ngắn hạn chính là cơ hội để mua vào với mức giá hấp dẫn cho một chu kỳ tăng trưởng mới. Hãy tập trung vào giá trị nội tại của doanh nghiệp và câu chuyện tăng trưởng dài hạn mà việc nâng hạng thị trường chứng khoán mang lại.

Kết Luận: Nâng Hạng Thị Trường – Bình Minh Mới Cho Chứng Khoán Việt Nam