Lệnh MP là gì? Hướng dẫn dử dụng lệnh MP trong giao dịch chứng khoán

Khi bắt đầu tham gia đầu tư chứng khoán, điều đầu tiên bạn cần hiểu rõ chính là bảng giá điện tử và các loại lệnh giao dịch. Trong đó, lệnh MP hay còn gọi là lệnh thị trường là một trong những công cụ mạnh mẽ nhất, nhưng cũng tiềm ẩn không ít rủi ro nếu nhà đầu tư chưa nắm vững cách sử dụng. Không ít nhà đầu tư mới đã phải chịu thiệt hại chỉ vì đặt lệnh MP sai thời điểm.

Vậy thực chất lệnh MP là gì, khác gì so với lệnh giới hạn thường gặp, và khi nào nên áp dụng để đạt hiệu quả cao nhất? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu sâu bản chất của lệnh MP, cách vận hành, ưu nhược điểm cũng như thời điểm phù hợp để sử dụng trong từng chiến lược đầu tư.

1. Lệnh MP (Market Price Order) là gì?

Lệnh MP hay còn gọi là lệnh thị trường, là loại lệnh cho phép nhà đầu tư mua hoặc bán cổ phiếu ngay lập tức tại mức giá tốt nhất đang có trên thị trường.

Khác với các loại lệnh khác ưu tiên về giá, lệnh MP đặt yếu tố tốc độ khớp lệnh lên hàng đầu. Khi sử dụng lệnh MP, bạn đang yêu cầu hệ thống thực hiện giao dịch ngay, với bất kỳ mức giá nào mà thị trường đang sẵn có tại thời điểm đó.

Khi một lệnh MP được nhập vào hệ thống, nó sẽ tự động khớp với các lệnh đối ứng đang chờ trên sổ lệnh. Cụ thể:

• Lệnh mua MP sẽ tự động khớp với các lệnh bán có giá thấp nhất trên bảng giá, cho đến khi đủ số lượng cổ phiếu bạn muốn mua.
• Lệnh bán MP sẽ tự động khớp với các lệnh mua có giá cao nhất trên bảng giá, cho đến khi đạt đủ khối lượng cần bán.

Ví dụ, cổ phiếu FPT đang có ba mức giá bán tốt nhất:

• 145.000 đồng: 5.000 cổ phiếu
• 145.100 đồng: 10.000 cổ phiếu
• 145.200 đồng: 15.000 cổ phiếu

Nếu bạn đặt lệnh MP mua 20.000 cổ phiếu FPT, hệ thống sẽ khớp lệnh lần lượt với các mức giá trên. Lệnh của bạn sẽ mua hết 5.000 cổ ở mức 145.000, tiếp tục mua 10.000 cổ ở mức 145.100, và mua thêm 5.000 cổ ở mức 145.200 để đủ tổng khối lượng.

Điều này cho thấy lệnh MP giúp giao dịch được thực hiện nhanh chóng, nhưng nhà đầu tư phải chấp nhận rằng giá khớp có thể dao động và không đồng nhất, tùy thuộc vào tình hình thị trường tại thời điểm đặt lệnh.

2. Quy định về lệnh MP và các lệnh tương đương tại việt nam

Phần này đặc biệt quan trọng đối với các nhà đầu tư mới, bởi hiểu rõ quy định giúp bạn sử dụng lệnh MP đúng sàn, đúng thời điểm và tránh vi phạm quy tắc giao dịch.

Trên sàn HOSE

Sàn HOSE là nơi duy nhất hiện nay cho phép sử dụng lệnh MP. Loại lệnh này được dùng trong phiên khớp lệnh liên tục, buổi sáng từ 9 giờ 15 đến 11 giờ 30 và buổi chiều từ 13 giờ đến 14 giờ 30. Lệnh MP trên HOSE sẽ tự động bị hủy nếu không có lệnh đối ứng tại thời điểm nhập vào hệ thống, nhằm tránh các lệnh treo không có khả năng khớp.

Trên sàn HNX và UPCOM

Hai sàn này không hỗ trợ lệnh MP như HOSE, nhưng lại có các lệnh tương tự về cơ chế hoạt động:

• Lệnh MTL: Là dạng lệnh thị trường, nếu phần lệnh chưa khớp hết thì sẽ tự động chuyển thành lệnh giới hạn (LO). Với lệnh mua, mức giá sẽ là giá trần; còn với lệnh bán, mức giá sẽ là giá sàn. Đây được xem là loại lệnh gần giống lệnh MP nhất trên HNX.
• Lệnh MOK: Là lệnh thị trường yêu cầu phải được khớp toàn bộ ngay lập tức; nếu không khớp đủ, hệ thống sẽ hủy toàn bộ lệnh.
• Lệnh MAK: Là lệnh thị trường có thể được khớp một phần, phần còn lại không khớp sẽ bị hủy.

Ngoài ra, trên thực tế, nhà đầu tư vẫn thường dùng khái niệm lệnh bán thị trường để chỉ hành động bán nhanh với giá tốt nhất đang có. Trên sàn HOSE, đây chính là lệnh bán MP, còn trên HNX, lệnh tương ứng là lệnh bán MTL.

3. So sánh giữa lệnh MP và lệnh LO (Limit Order)

Trong giao dịch chứng khoán, lệnh MP và lệnh LO là hai loại lệnh cơ bản mà bất kỳ nhà đầu tư nào cũng cần hiểu rõ để đưa ra quyết định phù hợp với chiến lược của mình. Mặc dù đều được sử dụng để mua và bán cổ phiếu, nhưng cơ chế và mục tiêu của hai loại lệnh này hoàn toàn khác nhau.

Như vậy, lệnh MP phù hợp khi bạn muốn giao dịch nhanh, chấp nhận sự thay đổi giá để đảm bảo khớp lệnh ngay. Trong khi đó, lệnh LO thích hợp với nhà đầu tư ưu tiên kiểm soát giá, sẵn sàng chờ đợi thời điểm phù hợp hơn để đạt được mức giá mong muốn.

4. Rủi ro lớn nhất khi dùng Lệnh MP – Trượt giá

Một trong những rủi ro nghiêm trọng nhất khi sử dụng lệnh MP chính là hiện tượng trượt giá, hay còn gọi là slippage. Đây là tình huống mà giá khớp lệnh thực tế của bạn tệ hơn so với mức giá hiển thị trên bảng điện tử tại thời điểm đặt lệnh.

Trượt giá xảy ra do khối lượng cổ phiếu ở mức giá tốt nhất thường rất hạn chế. Khi bạn đặt lệnh MP với khối lượng lớn, hệ thống sẽ tự động quét sang các mức giá tiếp theo để khớp cho đủ số lượng. Điều này dẫn đến việc giá trung bình bạn mua cao hơn dự kiến hoặc giá bán thấp hơn mong muốn.

Ví dụ, bạn thấy cổ phiếu đang được bán ở mức 145.000 đồng, nhưng chỉ có một lượng nhỏ ở giá này. Khi bạn đặt lệnh MP mua với số lượng lớn, phần lệnh còn lại sẽ được khớp ở các mức cao hơn như 145.100 hoặc 145.200 đồng. Kết quả là giá vốn trung bình tăng, làm giảm lợi nhuận tiềm năng hoặc khiến bạn chịu lỗ cao hơn khi thị trường đảo chiều.

Hiểu rõ cơ chế trượt giá giúp nhà đầu tư biết cách kiểm soát rủi ro khi sử dụng lệnh MP, đặc biệt trong các thời điểm thị trường biến động mạnh hoặc thanh khoản thấp.

5. Khi nào nên dùng lệnh MP?

Lệnh MP là công cụ mang tính chuyên nghiệp, phù hợp cho những nhà đầu tư hiểu rõ cơ chế vận hành của thị trường và sẵn sàng chấp nhận sự đánh đổi giữa tốc độ và giá cả. Việc sử dụng lệnh MP đúng thời điểm có thể giúp bạn kiểm soát rủi ro hoặc nắm bắt cơ hội trong tích tắc.

Khi cần cắt lỗ khẩn cấp

Trường hợp này thường xảy ra khi thị trường xuất hiện tin xấu đột ngột, như doanh nghiệp công bố kết quả kinh doanh thua lỗ, lãnh đạo bị bắt hoặc xu hướng giá chuyển từ giảm nhẹ sang lao dốc mạnh.

Trong tình huống đó, việc sử dụng lệnh MP để bán cổ phiếu ngay lập tức là cách bảo toàn vốn hiệu quả nhất. Bạn chấp nhận bán ở bất kỳ mức giá nào, kể cả giá sàn, nhằm thoát khỏi vị thế càng nhanh càng tốt. Ở đây, tốc độ thực hiện lệnh quan trọng hơn việc tối ưu giá bán, giúp bạn tránh được thiệt hại nặng nề nếu giá tiếp tục giảm sâu.

Khi giao dịch trong giai đoạn phá vỡ

Lệnh MP cũng rất hữu ích trong những thời điểm thị trường xuất hiện tín hiệu bứt phá. Ví dụ, một cổ phiếu như VCI tích lũy trong vùng giá 45.000–48.000 suốt nhiều tháng, sau đó bất ngờ vượt qua ngưỡng 48.000 với khối lượng giao dịch lớn.

Đây là tín hiệu cho thấy khả năng bắt đầu một xu hướng tăng mạnh. Trong tình huống này, việc đặt lệnh MP giúp bạn mua nhanh, lên tàu ngay khi thị trường chuyển biến tích cực. Dù có thể chịu một mức trượt giá nhỏ, nhưng bạn sẽ đảm bảo được vị thế sớm, tận dụng được đà tăng mới của cổ phiếu.

7. Khi nào tuyệt đối không nên dùng lệnh MP?

Mặc dù lệnh MP mang lại tốc độ khớp lệnh nhanh, nhưng nếu sử dụng sai thời điểm, nó có thể khiến nhà đầu tư phải chịu thiệt hại nặng. Dưới đây là những trường hợp mà bạn tuyệt đối không nên sử dụng lệnh MP, đặc biệt nếu là người mới tham gia thị trường.

Khi giao dịch cổ phiếu thanh khoản thấp

Đây là sai lầm phổ biến nhất. Với các mã cổ phiếu penny hoặc mid-cap ít người mua bán, sổ lệnh thường rất mỏng. Nếu bạn đặt lệnh MP, hệ thống sẽ quét qua nhiều mức giá để khớp đủ khối lượng, khiến giá mua cao vượt dự kiến hoặc giá bán thấp hơn nhiều so với mong muốn. Hậu quả là bạn có thể lỗ ngay sau khi lệnh được thực hiện.

Khi thị trường đang biến động quá mạnh

Trong những phiên đầu hoặc cuối giao dịch, khi thị trường dao động dữ dội, việc dùng lệnh MP sẽ khiến bạn mất kiểm soát về giá. Dù lệnh này không áp dụng trực tiếp trong các phiên ATO hoặc ATC, nhưng tâm lý mua bán bằng mọi giá trong giai đoạn biến động mạnh thường khiến nhà đầu tư vào lệnh vội vàng và chịu trượt giá nặng.

Khi không theo dõi sát bảng giá

Nếu bạn đặt lệnh MP rồi rời khỏi màn hình, bạn có thể bị khớp ở mức giá rất bất lợi mà không hay biết. Bởi vì giá thị trường thay đổi liên tục, việc không giám sát chặt chẽ có thể khiến bạn mua cổ phiếu với giá “trên trời” hoặc bán rẻ hơn giá trị thực.

8. Lời kết

Lệnh MP là công cụ giao dịch mạnh mẽ giúp nhà đầu tư thực hiện lệnh mua bán nhanh chóng, nhưng đồng thời cũng là con dao hai lưỡi đầy rủi ro nếu sử dụng sai cách. Với các trader chuyên nghiệp, lệnh MP là lựa chọn tối ưu khi cần ưu tiên tốc độ khớp lệnh. Tuy nhiên, với nhà đầu tư F0, đặc biệt khi giao dịch cổ phiếu có thanh khoản thấp, đây có thể trở thành cạm bẫy khiến họ thua lỗ chỉ trong tích tắc.

Lời khuyên dành cho nhà đầu tư mới là nên ưu tiên sử dụng lệnh LO để kiểm soát giá mua và bán, hạn chế rủi ro trượt giá. Chỉ nên dùng lệnh MP khi đã hiểu rõ cơ chế hoạt động và trong các tình huống đặc biệt như cắt lỗ khẩn cấp.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Bài viết này cung cấp thông tin và phân tích dựa trên các nguồn công khai. Giao dịch chứng khoán có rủi ro cao. Đây không phải là lời khuyên đầu tư. Nhà đầu tư cần tự thực hiện nghiên cứu và chịu hoàn toàn trách nhiệm về quyết định của mình.

Xem thêm: Các loại lệnh trong chứng khoán: ATO, ATC, LO, MTL – hiểu đúng để giao dịch hiệu quả