2 cách định giá cổ phiếu chuẩn xác nhất: Hướng dẫn A – Z từ chuyên gia

Hiểu rõ cách định giá cổ phiếu là nền tảng giúp nhà đầu tư đánh giá đúng tiềm năng doanh nghiệp và đưa ra quyết định sáng suốt. Việc định giá chính xác còn giúp tối ưu hóa danh mục và hạn chế rủi ro từ những biến động ngắn hạn. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn từng bước cách định giá cổ phiếu một cách bài bản, có hệ thống. Mời bạn tham khảo!

1. Tại sao định giá cổ phiếu lại quan trọng?

Định giá cổ phiếu là bước không thể thiếu trong quá trình đầu tư chuyên nghiệp. Nó giúp nhà đầu tư xác định xem một cổ phiếu đang được giao dịch với mức giá hợp lý, quá cao hay còn thấp hơn giá trị nội tại. Việc hiểu rõ giá trị thực của doanh nghiệp là nền tảng để đưa ra quyết định đầu tư có cơ sở, tránh cảm tính và giảm thiểu rủi ro tài chính.

Bằng cách định giá đúng, nhà đầu tư có thể lựa chọn cổ phiếu có tiềm năng sinh lời cao, xây dựng danh mục đầu tư hiệu quả và kiểm soát tốt hơn thời điểm mua – bán. Quan trọng hơn, định giá còn giúp bạn tập trung vào giá trị dài hạn thay vì bị cuốn theo biến động ngắn hạn. Đây là kỹ năng cốt lõi để hướng đến đầu tư bền vững và có chiến lược.

2. Các cách định giá cổ phiếu phổ biến

Có nhiều cách định giá cổ phiếu khác nhau, mỗi cách lại có những ưu điểm và hạn chế riêng. Dưới đây là hai cách phổ biến nhất mà các nhà đầu tư thường sử dụng:

Định giá theo phương pháp chiết khấu dòng tiền (DCF – Discounted Cash Flow)

Phương pháp DCF dựa trên nguyên tắc giá trị của một tài sản được xác định bởi giá trị hiện tại của tất cả các dòng tiền mà tài sản đó dự kiến sẽ tạo ra trong tương lai. Nói một cách đơn giản, bạn ước tính số tiền mà công ty sẽ kiếm được trong tương lai và chiết khấu nó về giá trị hiện tại để xác định giá trị của cổ phiếu.

Với cách định giá cổ phiếu theo phương pháp này, nhà đầu tư không nhìn vào giá thị trường hiện tại mà tập trung vào dòng tiền mà doanh nghiệp có thể tạo ra trong tương lai. Những dòng tiền này được quy đổi về hiện tại để xác định giá trị thực của doanh nghiệp. Từ đó, ta so sánh với giá cổ phiếu hiện hành để quyết định nên mua, giữ hay bán.

Phương pháp DCF giúp đánh giá một cách có hệ thống giá trị nội tại của cổ phiếu, dựa trên khả năng tạo ra dòng tiền trong tương lai của doanh nghiệp. Nếu cổ phiếu đang được giao dịch thấp hơn giá trị ước tính từ DCF, đó có thể là cơ hội đầu tư hấp dẫn. Ngược lại, nếu giá thị trường vượt xa giá trị nội tại, nhà đầu tư cần cẩn trọng.

DCF cho phép nhà đầu tư chủ động kiểm soát quá trình định giá, không bị ảnh hưởng bởi biến động thị trường. Phương pháp này đặc biệt hữu ích với cổ phiếu của các doanh nghiệp có mô hình kinh doanh ổn định và khả năng tạo dòng tiền dự báo được. Nó giúp phát hiện những cơ hội đầu tư dài hạn dựa trên nền tảng tài chính vững chắc.

Dù mang tính định lượng cao, DCF vẫn phụ thuộc vào nhiều giả định, như tốc độ tăng trưởng, chi phí vốn, và dòng tiền tương lai. Chỉ cần một thay đổi nhỏ trong các tham số này cũng có thể dẫn đến sai lệch lớn trong kết quả định giá. Ngoài ra, phương pháp này khó áp dụng cho doanh nghiệp chưa có lợi nhuận ổn định hoặc ngành nghề biến động mạnh.

Phương pháp DCF phù hợp với nhà đầu tư trung và dài hạn, đặc biệt là những người muốn hiểu rõ giá trị thật của doanh nghiệp trước khi rót vốn. Nếu bạn có khả năng phân tích báo cáo tài chính, hiểu mô hình kinh doanh và biết cách dự báo dòng tiền, DCF sẽ là công cụ hỗ trợ mạnh mẽ trong việc chọn cổ phiếu chất lượng.

Định giá theo phương pháp so sánh tương đối (Relative Valuation)

Phương pháp này so sánh các chỉ số tài chính của một công ty với các công ty tương đồng khác trong cùng ngành hoặc với thị trường chung. Các chỉ số phổ biến được sử dụng bao gồm P/E (Price-to-Earnings ratio), P/B (Price-to-Book ratio), EV/EBITDA (Enterprise Value-to-Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation và Amortization.

Đây là phương pháp nhanh chóng và dễ áp dụng, giúp nhà đầu tư có cái nhìn tức thời về mức giá hiện tại của cổ phiếu so với các công ty cùng ngành. Nếu một cổ phiếu có chỉ số P/E thấp hơn đáng kể so với trung bình ngành nhưng vẫn có nền tảng tài chính tốt, điều đó có thể báo hiệu cổ phiếu đang bị định giá thấp và có tiềm năng tăng giá.

Cách định giá cổ phiếu này đơn giản, dễ hiểu và phù hợp với nhiều nhà đầu tư, kể cả người mới. Nó phản ánh thực tế thị trường, cho thấy kỳ vọng của nhà đầu tư đối với từng ngành hoặc từng nhóm cổ phiếu. So sánh tương đối cũng đặc biệt hữu ích khi nhà đầu tư muốn đánh giá nhanh giữa nhiều lựa chọn cổ phiếu có đặc điểm tương đồng.

Phương pháp này dễ bị sai lệch nếu doanh nghiệp so sánh không thực sự tương đồng về quy mô, cấu trúc tài chính hay giai đoạn phát triển. Ngoài ra, các chỉ số như P/E hay EV/EBITDA có thể bị bóp méo do yếu tố kế toán hoặc biến động lợi nhuận ngắn hạn. Do đó, cần thận trọng khi lựa chọn nhóm doanh nghiệp làm cơ sở đối chiếu.

Đây là lựa chọn phù hợp với nhà đầu tư cá nhân, nhà đầu tư mới bắt đầu hoặc những người muốn định giá nhanh trước khi đi sâu vào phân tích chi tiết. Ngoài ra, các nhà phân tích chuyên nghiệp cũng thường sử dụng phương pháp này như một bước kiểm tra chéo khi định giá bằng phương pháp chiết khấu dòng tiền.

3. Phân tích chuyên sâu về phương pháp chiết khấu dòng tiền (DCF)

Phương pháp chiết khấu dòng tiền (DCF) là một trong những cách định giá cổ phiếu được đánh giá cao về tính chính xác và khả năng phản ánh giá trị nội tại của doanh nghiệp. Để hiểu rõ hơn về phương pháp này, chúng ta sẽ đi sâu vào từng bước thực hiện:

Ước tính dòng tiền tự do (Free Cash Flow – FCF)

Dòng tiền tự do (FCF) là dòng tiền mà doanh nghiệp tạo ra sau khi đã trừ đi tất cả các chi phí hoạt động và chi phí đầu tư. Đây là dòng tiền thực tế mà doanh nghiệp có thể sử dụng để trả nợ, trả cổ tức hoặc tái đầu tư vào hoạt động kinh doanh.

Việc ước tính FCF là bước quan trọng nhất trong phương pháp DCF. Để ước tính FCF, bạn cần dự báo doanh thu, chi phí hoạt động, chi phí đầu tư và các yếu tố khác ảnh hưởng đến dòng tiền của doanh nghiệp trong tương lai. Có hai phương pháp chính để tính FCF:

• FCFF (Free Cash Flow to Firm): Dòng tiền tự do cho toàn doanh nghiệp, đại diện cho dòng tiền có sẵn cho tất cả các nhà đầu tư, bao gồm cả chủ nợ và cổ đông.
• FCFE (Free Cash Flow to Equity): Dòng tiền tự do cho cổ đông, đại diện cho dòng tiền có sẵn cho các cổ đông sau khi đã trả tất cả các nghĩa vụ nợ.

Thông thường, các nhà phân tích sử dụng FCFE để định giá cổ phiếu vì nó trực tiếp liên quan đến giá trị của cổ phần.

Xác định tỷ lệ chiết khấu (Discount Rate)

Tỷ lệ chiết khấu (discount rate) là tỷ lệ lợi nhuận tối thiểu mà nhà đầu tư yêu cầu để đầu tư vào một tài sản. Tỷ lệ này phản ánh rủi ro của khoản đầu tư và chi phí cơ hội của việc sử dụng vốn. Việc lựa chọn tỷ lệ chiết khấu phù hợp là rất quan trọng vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị hiện tại của dòng tiền và do đó ảnh hưởng đến giá trị của cổ phiếu.

Một trong những phương pháp phổ biến nhất để xác định tỷ lệ chiết khấu là sử dụng mô hình định giá tài sản vốn (CAPM – Capital Asset Pricing Model). CAPM tính toán tỷ lệ chiết khấu dựa trên tỷ lệ phi rủi ro, hệ số beta của cổ phiếu và phần bù rủi ro thị trường. 

Tính giá trị hiện tại của dòng tiền

Sau khi đã ước tính FCF và xác định tỷ lệ chiết khấu, bạn có thể tính giá trị hiện tại của từng dòng tiền bằng cách sử dụng công thức:

Giá trị hiện tại = Dòng tiền / (1 + Tỷ lệ chiết khấu)^Số năm

Sau đó, bạn cộng tất cả các giá trị hiện tại của các dòng tiền trong tương lai để tính tổng giá trị hiện tại (PV) của doanh nghiệp. Giá trị này được coi là giá trị nội tại của doanh nghiệp.

Để tính giá trị của một cổ phiếu, bạn chia tổng giá trị hiện tại của doanh nghiệp cho số lượng cổ phiếu đang lưu hành.

4. Phân tích chuyên sâu về phương pháp so sánh tương đối

Phương pháp so sánh tương đối là một cách định giá cổ phiếu đơn giản và dễ thực hiện, dựa trên việc so sánh các chỉ số tài chính của một công ty với các công ty tương đồng khác.

Sử dụng các chỉ số P/E, P/B, EV/EBITDA:

• P/E (Price-to-Earnings ratio): Tỷ lệ giá trên thu nhập, cho biết nhà đầu tư sẵn sàng trả bao nhiêu cho mỗi đồng lợi nhuận của công ty. P/E cao có thể cho thấy cổ phiếu đang bị định giá quá cao, trong khi P/E thấp có thể cho thấy cổ phiếu đang bị định giá thấp.
• P/B (Price-to-Book ratio): Tỷ lệ giá trên giá trị sổ sách, cho biết nhà đầu tư sẵn sàng trả bao nhiêu cho mỗi đồng tài sản ròng của công ty. P/B thấp có thể cho thấy cổ phiếu đang bị định giá thấp so với giá trị tài sản của công ty.
• EV/EBITDA (Enterprise Value-to-Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation, and Amortization): Tỷ lệ giá trị doanh nghiệp trên lợi nhuận trước lãi vay, thuế và khấu hao. Chỉ số này thường được sử dụng để so sánh các công ty có cấu trúc vốn khác nhau.

So sánh với các công ty cùng ngành

Để sử dụng phương pháp so sánh tương đối hiệu quả, bạn cần so sánh các chỉ số tài chính của công ty mục tiêu với các công ty tương đồng khác trong cùng ngành. Các công ty tương đồng nên có quy mô, mô hình kinh doanh và triển vọng tăng trưởng tương tự.

Nếu công ty mục tiêu có P/E, P/B hoặc EV/EBITDA thấp hơn so với các công ty cùng ngành, điều này có thể cho thấy cổ phiếu đang bị định giá thấp và có tiềm năng tăng giá.

Lưu ý khi sử dụng phương pháp so sánh

Cách định giá cổ phiếu bằng phương pháp so sánh tương đối đơn giản, dễ thực hiện nhưng bạn cần lưu ý một số điều sau:

• Khó tìm các công ty so sánh hoàn toàn tương đồng: Không có hai công ty nào hoàn toàn giống nhau, do đó việc tìm các công ty so sánh hoàn toàn tương đồng có thể rất khó khăn.
• Thị trường có thể định giá sai: Nếu thị trường đang định giá sai các công ty so sánh, việc so sánh với các công ty này có thể dẫn đến kết quả sai lệch.
• Không phản ánh đầy đủ các yếu tố cơ bản: Phương pháp so sánh tương đối chỉ dựa trên các chỉ số tài chính, không phản ánh đầy đủ các yếu tố cơ bản của doanh nghiệp, chẳng hạn như chất lượng quản lý, lợi thế cạnh tranh và triển vọng tăng trưởng dài hạn.

5. Các yếu tố ảnh hưởng đến định giá cổ phiếu

Giá trị của một cổ phiếu không chỉ phụ thuộc vào các phương pháp định giá mà còn chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:

Tình hình kinh tế vĩ mô

Các yếu tố kinh tế vĩ mô như tăng trưởng GDP, lạm phát, lãi suất và tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng lớn đến giá trị của cổ phiếu. Khi nền kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ, các công ty thường có lợi nhuận cao hơn, dẫn đến giá cổ phiếu tăng. Ngược lại, khi nền kinh tế suy thoái, lợi nhuận của các công ty có thể giảm, dẫn đến giá cổ phiếu giảm.

Tình hình ngành

Tình hình ngành mà công ty hoạt động cũng có thể ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Các ngành có triển vọng tăng trưởng cao thường có giá cổ phiếu cao hơn so với các ngành trì trệ. Các yếu tố như cạnh tranh, quy định của chính phủ và sự thay đổi công nghệ cũng có thể ảnh hưởng đến tình hình ngành.

Nội tại doanh nghiệp

Các yếu tố nội tại của doanh nghiệp, chẳng hạn như chất lượng quản lý, lợi thế cạnh tranh, hiệu quả hoạt động và tình hình tài chính, cũng có thể ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Các công ty có quản lý tốt, lợi thế cạnh tranh bền vững và tình hình tài chính lành mạnh thường có giá cổ phiếu cao hơn.

6. Sai lầm thường gặp khi định giá cổ phiếu và cách tránh

Trong quá trình định giá cổ phiếu, nhà đầu tư thường mắc phải một số sai lầm có thể dẫn đến quyết định đầu tư sai lầm. Dưới đây là một số sai lầm phổ biến và cách tránh:

• Chỉ tập trung vào một phương pháp định giá: Mỗi phương pháp định giá đều có những ưu điểm và hạn chế riêng. Việc chỉ tập trung vào một phương pháp có thể dẫn đến kết quả sai lệch. Thay vào đó, bạn nên sử dụng nhiều phương pháp khác nhau và so sánh kết quả để có cái nhìn toàn diện hơn.
• Quá lạc quan hoặc quá bi quan: Cảm xúc có thể ảnh hưởng đến quá trình định giá. Việc quá lạc quan hoặc quá bi quan về triển vọng của công ty có thể dẫn đến việc ước tính dòng tiền không chính xác. Hãy cố gắng giữ một thái độ khách quan và dựa trên dữ liệu thực tế.
• Bỏ qua các yếu tố định tính: Các yếu tố định tính, chẳng hạn như chất lượng quản lý, lợi thế cạnh tranh và thương hiệu, cũng có thể ảnh hưởng đến giá trị của cổ phiếu. Việc bỏ qua các yếu tố này có thể dẫn đến việc định giá không đầy đủ.
• Không cập nhật thông tin: Tình hình kinh doanh và tài chính của công ty có thể thay đổi theo thời gian. Việc không cập nhật thông tin mới nhất có thể dẫn đến việc định giá dựa trên thông tin lỗi thời.

7. Kết luận

Trên đây là những thông tin về vai trò, các yếu tố ảnh hưởng, những sai lầm thường gặp và hướng dẫn cách định giá cổ phiếu. Định giá là bước quan trọng, không thể thiếu giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn, tối ưu hóa lợi nhuận và kiểm soát rủi ro hiệu quả. Khi hiểu và vận dụng tốt các phương pháp định giá, bạn sẽ có nền tảng vững chắc để xây dựng danh mục đầu tư bền vững và sinh lời dài hạn.