Trong ngôn ngữ ngành, hiện tượng này được gọi là “circularity” (tính vòng tròn).
Hôm thứ hai tuần này, Nvidia công bố khoản đầu tư 100 tỷ USD vào OpenAI, công ty tư nhân đứng sau ChatGPT, gây chấn động giới công nghệ. Ý tưởng là Nvidia đưa tiền mặt cho OpenAI xây dựng trung tâm dữ liệu, và đổi lại OpenAI sẽ mua chip của Nvidia (với mức chiết khấu) để vận hành các trung tâm đó. Nói ngắn gọn: OpenAI nhận được nguồn tiền cần thiết và Nvidia đảm bảo được nhu cầu cho chip của mình.
Peter Boockvar, giám đốc đầu tư tại OnePoint BFG Wealth Partners, viết trong một báo cáo hôm thứ ba: “OpenAI giờ đây đã trở thành một thực thể ‘quá lớn để thất bại’ (Too big to fail) đối với cuộc đua xây dựng trung tâm dữ liệu AI.
Để cuộc thử nghiệm khổng lồ này vận hành mà không gây ra thua lỗ lớn, OpenAI và các đối thủ của họ phải tạo ra doanh thu và lợi nhuận khổng lồ để trả cho những cam kết mà họ đang ký, đồng thời vẫn phải đem lại lợi tức cho nhà đầu tư”.
NHỮNG “ĐIỂM MÙ”
Hiện tại, vẫn còn rất nhiều điều chưa rõ về thỏa thuận Nvidia – OpenAI, vốn mới chỉ tồn tại dưới dạng thư bày tỏ ý định. Chúng ta không biết khung thời gian đầu tư, và cũng chưa rõ làm thế nào OpenAI – vốn chưa từng có lãi và chỉ mang về khoảng 13 tỷ USD doanh thu mỗi năm – sẽ trả được cho thỏa thuận này.
Theo Reuters, ngay cả khi có tiền từ Nvidia, OpenAI vẫn cần thêm 40 tỷ USD cho mỗi gigawatt công suất mà họ dự kiến xây dựng (tổng cộng là 10GW, tương đương lượng điện cung cấp cho 8 triệu hộ gia đình).
Vậy số tiền khổng lồ đó sẽ đến từ đâu?
OpenAI, vốn không trả lời yêu cầu bình luận, đang tiêu tiền với tốc độ khủng khiếp. The Information gần đây báo cáo rằng công ty dự kiến sẽ “đốt” tới 115 tỷ USD từ nay đến 2029 – cao hơn khoảng 80 tỷ USD so với dự tính ban đầu.
Chưa kể, OpenAI còn bị ràng buộc trong những thỏa thuận chi hàng tỷ USD mua chip và thuê trung tâm dữ liệu từ các công ty khác như Broadcom và Oracle.
Trong khi đó, ngành AI hiện tại “loạn” đến mức cần một sơ đồ dòng chảy để giải thích các cam kết chằng chịt giữa chỉ vài công ty.
Trong ngôn ngữ ngành, hiện tượng này được gọi là “circularity” (tính vòng tròn). Nvidia đưa tiền cho OpenAI; OpenAI dùng tiền mua chip từ Nvidia. Amazon đầu tư 4 tỷ USD vào Anthropic; Anthropic chi 4 tỷ USD để dùng dịch vụ đám mây AWS của Amazon.
“Những thỏa thuận vòng tròn như vậy rất phổ biến trong thế giới AI và làm dấy lên câu hỏi liệu doanh số mới có thực sự phản ánh nhu cầu thị trường, hay chỉ là vốn được tái chế trong nội bộ ngành”, theo WSJ.
George Saravelos, chuyên gia tại Deutsche Bank viết: “Nếu không có chi tiêu liên quan đến công nghệ, kinh tế Mỹ năm nay đã rơi vào suy thoái. Nvidia hiện đang gánh phần lớn tăng trưởng kinh tế Mỹ”.
Nhưng ông cảnh báo: Để duy trì vai trò này, chi tiêu vốn phải tiếp tục tăng với tốc độ “parabol” – điều khó xảy ra vì đầu tư hạ tầng từ Microsoft, Amazon và Google có vẻ đạt đỉnh trong năm nay.
KHOẢNG TRỐNG TÀI CHÍNH 800 TỶ USD
Bây giờ, cần phải quay trở lại câu hỏi ban đầu: Tiền sẽ đến từ đâu? Câu trả lời của OpenAI và các nhà đầu tư: Từ chính chúng ta. Họ đặt cược rằng người dùng sẽ trở nên phụ thuộc đến mức phải trả tiền để dùng ChatGPT.
ChatGPT hiện là ứng dụng AI phổ biến nhất với hơn 700 triệu người dùng hàng tuần. Nhưng OpenAI phải tiếp tục lôi kéo người dùng, rồi thuyết phục một phần trong số đó trả tiền cho bản cao cấp. Vấn đề là cả bản miễn phí lẫn bản trả phí đều chưa chứng minh được tính hữu ích thực tế rộng rãi, và đôi khi còn dẫn dắt người dùng vào những vòng xoáy ảo tưởng nguy hiểm.
Trong ba năm qua, OpenAI liên tục hứa hẹn những phiên bản ChatGPT “kỳ diệu” hơn. Nhưng sự ra mắt của ChatGPT-5 mùa hè này là một thảm họa: Bot mới cho ra kết quả sai, thậm chí kém hơn các phiên bản trước, khiến người dùng thất vọng và OpenAI bối rối.
Chiến lược “phát miễn phí để kéo người dùng” vốn quen thuộc ở Thung lũng Silicon (như Uber đã từng) có thể hiệu quả. Nhưng câu hỏi đặt ra: ChatGPT có thực sự khác biệt đến mức người dùng sẵn sàng trả phí, thay vì dùng vô số chatbot miễn phí khác?
Với phần lớn cá nhân, câu trả lời có lẽ là không. Với doanh nghiệp, câu trả lời cũng khá mơ hồ. Các nghiên cứu gần đây từ MIT và McKinsey cho thấy đa số công ty triển khai AI vẫn không thấy cải thiện doanh thu.
Theo Bain & Company, để chi trả cho kế hoạch xây dựng trung tâm dữ liệu, các công ty AI sẽ cần tới 2 nghìn tỷ USD doanh thu hằng năm vào cuối thập kỷ này. Nhưng ngay cả khi tính cả các khoản tiết kiệm nhờ AI, con số thực tế vẫn sẽ thiếu hụt khoảng 800 tỷ USD.
Nói cách khác, bức tranh tài chính của ngành AI – và cả tương lai của OpenAI – vẫn còn rất xa mới đạt được sự bền vững.
Theo: CNN, Financial Times
Phương Linh
VNSC by Finhay 
26-09-2025 10:10:07 
