Trên sàn chứng khoán, sự xuất hiện của một “tân binh” thông qua IPO luôn là một sự kiện đầy sức hút, thu hút sự quan tâm của toàn thị trường. Nhưng chính xác thì IPO là gì và tại sao các doanh nghiệp lại khao khát thực hiện nó? Quan trọng hơn, cơ hội nào đang mở ra cho nhà đầu tư cá nhân?
Hãy cùng VNSC giải mã toàn bộ thuật ngữ “nóng” này và cập nhật bức tranh thị trường IPO mới nhất tại Việt Nam.
IPO là gì?
IPO là thuật ngữ chỉ việc phát hành ra công chúng lần đầu, tức hoạt động phát hành cổ phiếu và lên sàn chứng khoán lần đầu tiên đối với các công ty cổ phần.
Các công ty thực hiện IPO sẽ thuê một tổ chức bảo lãnh phát hành chứng khoán như ngân hàng đầu tư, các công ty chứng khoán thực hiện các hoạt động như định giá cổ phiếu IPO hay thực hiện nghiệp vụ bảo lãnh phát hành chứng khoán của mình. IPO sẽ cho doanh nghiệp một cơ hội để huy động nguồn vốn lớn thông qua việc phát hành chứng khoán qua thị trường sơ cấp.
Tại sao IPO lại quan trọng? Góc nhìn từ Doanh nghiệp và Nhà đầu tư
Như đã hiểu về khái niệm, IPO chỉ những lần phát hành chứng khoán của doanh nghiệp ra công chúng lần đầu. Vậy thì mục đích và lợi ích mà IPO sẽ mang lợi cho doanh nghiệp là gì?
Đối với Doanh nghiệp: Bước nhảy vọt về quy mô và vị thế
Các công ty không chỉ IPO để huy động vốn, mà còn vì những mục tiêu chiến lược to lớn hơn:
- Huy động nguồn vốn khổng lồ: Đây là mục đích chính, giúp công ty có nguồn lực tài chính mạnh mẽ để thực hiện các dự án lớn mà không bị áp lực nợ vay.
- Nâng cao giá trị và uy tín: Việc trở thành công ty đại chúng, minh bạch về tài chính dưới sự giám sát của Ủy ban Chứng khoán, giúp giá trị thương hiệu và niềm tin của đối tác, khách hàng tăng vọt.
- Tăng tính thanh khoản cho cổ phiếu: Cổ phiếu của các nhà sáng lập và nhân viên có thể dễ dàng giao dịch, tạo ra giá trị tài sản thực tế.
- Tạo nền tảng cho M&A: Một công ty đã IPO có vị thế và nguồn lực tốt hơn để thực hiện các thương vụ mua bán, sáp nhập (M&A) trong tương lai.
Đối với Nhà đầu tư: Cánh cửa đến những cơ hội vàng
Đây chính là phần hấp dẫn nhất. Tại sao các nhà đầu tư lại “săn” IPO?
- Cơ hội mua cổ phiếu với “giá gốc”: Giá chào bán trong đợt IPO thường được định ở mức hấp dẫn để thu hút nhà đầu tư. Nếu doanh nghiệp có tiềm năng, việc mua được ở mức giá này có thể mang lại lợi nhuận đáng kể khi cổ phiếu chính thức giao dịch.
- Đầu tư vào các doanh nghiệp tăng trưởng cao: Các công ty IPO thường là những doanh nghiệp đang ở giai đoạn “sung sức” nhất, có câu chuyện tăng trưởng rõ ràng và cần vốn để bứt phá. Tham gia IPO là cơ hội để bạn đồng hành cùng sự phát triển của họ ngay từ những ngày đầu.
Bức tranh thị trường IPO tại Việt Nam (Cập nhật 2025)
Sau một giai đoạn trầm lắng, thị trường IPO Việt Nam đang có dấu hiệu sôi động trở lại trong năm 2025. Với nền kinh tế vĩ mô ổn định và sự quan tâm ngày càng lớn của nhà đầu tư cá nhân, nhiều doanh nghiệp chất lượng trong các ngành bán lẻ, công nghệ và tài chính đang rục rịch lên kế hoạch niêm yết.
Thành công của một số thương vụ IPO lớn trong ngành hàng tiêu dùng vào đầu năm 2025 là một minh chứng. Các đợt chào bán này đều thu hút lượng đăng ký mua cao gấp nhiều lần lượng cổ phiếu phát hành, cho thấy “cơn khát” của thị trường đối với các cổ phiếu IPO chất lượng là rất lớn.
Đặc biệt, thị trường đang rất mong chờ những thương vụ IPO tiềm năng từ các “ông lớn”, điển hình là thông tin Chứng khoán Kỹ thương (TCBS) đang có kế hoạch cho đợt phát hành IPO của riêng mình. Những sự kiện như vậy hứa hẹn sẽ thu hút dòng tiền lớn và tạo ra nhiều cơ hội cho nhà đầu tư.
Điều kiện để doanh nghiệp tiến hành IPO
Theo Luật Chứng khoán Việt Nam, để được niêm yết trên sàn chứng khoán thì công ty phải đảm bảo điều kiện như sau:
- Tính từ thời điểm đăng ký chào bán cổ phiếu trên thị trường, số vốn điều lệ mà công ty cần phải có dựa trên giá trị sổ sách tối thiểu là 10 tỷ đồng
- Hoạt động của những năm trước khi đăng ký IPO phải có lãi và đến năm đăng ký IPO phải không được lỗ
- Các phương án phát hành và sử dụng vốn từ IPO phải được Đại hội đồng Cổ đông thông qua
- Tối thiểu 100 nhà đầu tư (không phải cổ đông lớn) sở hữu ít nhất 15% lượng cổ phiếu biểu quyết của doanh nghiệp.
- Trước khi tiến hành IPO, cổ đông lớn phải cam kết giữ tối thiểu 20% vốn điều lệ của tổ chức phát hành trong ít nhất 1 năm kể từ ngày cuối cùng chào bán
- Cần có công ty chứng khoán tư vấn về phát hành cổ phiếu ra công chúng, trừ trường hợp tổ chức phát hành là công ty chứng khoán
- Cam kết và phải thực hiện niêm yết hoặc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên hệ thống giao dịch chứng khoán sau khi kết thúc đợt chào bán.
Quy trình thực hiện IPO
Hiện nay trong Luật chứng khoán năm 2019 đã ghi rõ về các yêu cầu liên quan đến quy trình thực hiện IPO, trong đó có cần điều luật siết chặt để loại bỏ những doanh nghiệp nhỏ chưa đủ điều kiện để tham gia IPO. Nhìn chung, về quy định được ghi trong Luật chứng khoán năm 2019 thì quy trình thực hiện IPO có thể được kể đến như sau:
Bước 1: Đầu tiên, tổ chức cần phải lấy ý kiến đóng góp từ đại hội đồng cổ đông về việc phát hành cổ phiếu ra chúng. Nội dung cụ thể cho kế hoạch phát hành cổ phiếu lần đầu cần liệt kê rõ và chính xác những ý như: mục đích huy động vốn, số lượng vốn huy động, số lượng cổ phiếu được phát hành, đối tượng mà tổ chức muốn huy động vốn.
Bước 2: Sau khi tổ chức đã thống nhất ý kiến của Đại hội đồng cổ đông về các vấn đề liên quan đến IPO, tổ chức phát hành sẽ lập hồ sơ và gửi đến Ủy ban chứng khoán nhà nước. Hồ sơ chuẩn bị sẽ theo như khoản 1 điều 16 luật chứng khoán 2019 như sau:
- Các giấy tờ liên quan đến hoạt động của công ty: Điều lệ, báo cáo tài chính trong 2 năm gần nhất của tổ chức phát hành
- Giấy tờ liên quan về nội bộ doanh nghiệp về IPO như: Quyết định của Hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị về những vấn đề liên quan đến IPO, Bản cáo bạch của doanh nghiệp, Giấy đăng ký chào bán …
- Các bản hồ sơ thông tin giữa doanh nghiệp và đơn vị chịu trách nhiệm bảo lãnh phát hành chứng khoán (nếu có): Hợp đồng tư vấn hồ sơ đăng ký chào bán cổ phiếu ra công chúng, Cam kết bảo lãnh phát hành cổ phiếu ra công chúng…
Về chi tiết, bạn có thể tham khảo thêm tại khoản 1 Điều 16 Luật chứng khoán năm 2019.
Bước 3: Hồ sơ tổ chức phát hành chuẩn bị sẽ được gửi lên Ủy ban chứng khoán nhà nước tiếp nhận và xem xét hồ sơ
Bước 4: Sau khi nhận đầy đủ hồ sơ hợp lệ, Ủy ban chứng khoán nhà nước sẽ cấp giấy chứng nhận đăng ký chào bán cổ phiếu ra công chúng cho tổ chức phát hành trong 30 ngày kể từ ngày nhận hồ sơ.
Bước 5: Khi nhận được giấy chứng nhận đăng ký chào bán cổ phiếu ra công chúng, trong thời gian 7 ngày làm việc, tổ chức phát hành phải công bố bản thông báo phát hành trên báo điện tử hoặc báo giấy trong 3 số liên tiếp.
Yếu tố để thực hiện IPO thành công?
Một trong những yếu tố quan trọng để giúp các doanh nghiệp thực hiện thương vụ IPO thành công chính là việc lựa chọn các tổ chức bảo lãnh phát hành chứng khoán.
Bảo lãnh phát hành chứng khoán là một trong những nghiệp vụ chính của các ngân hàng hoặc công ty chứng khoán, bên cạnh các nghiệp vụ chính như môi giới chứng khoán, tư vấn đầu tư chứng khoán hay tự doanh chứng khoán.
Đối với nghiệp vụ bảo lãnh phát hành chứng khoán, tổ chức bảo lãnh sẽ cam kết với tổ chức phát hành sẽ thực hiện các thủ tục trước khi phát hành chứng khoán như nhận mua một phần, hoặc toàn bộ số chứng khoán được phát hành để bán lại hay hỗ trợ phân phối số lượng chứng khoán đến với công chúng.
Mục đích chính của bảo lãnh phát hành chứng khoán là đảm bảo thương vụ phát hành của doanh nghiệp thành công, giảm khả năng thất bại vì định giá không thành công (xảy ra khi doanh nghiệp muốn giá cao hơn trong khi, nhà đầu tư thường dè dặt vì muốn giá thấp hơn thị trường để lời nhiều hơn), ngoài ra khi lựa chọn các tổ chức bảo lãnh phát hành có danh tiếng, thì công ty sẽ càng tăng thêm uy tín và thu hút thêm các nhà đầu tư.
Hiểu rõ IPO là gì và cách thức vận hành của nó là một kỹ năng quan trọng của nhà đầu tư hiện đại. Nó không chỉ giúp bạn nhận diện những cơ hội đầu tư tiềm năng mà còn trang bị kiến thức để đánh giá rủi ro một cách hiệu quả. Thị trường luôn chào đón những “tân binh” chất lượng, và việc trang bị kiến thức ngay hôm nay sẽ giúp bạn sẵn sàng nắm bắt những cơ hội đó trong tương lai.
Disclaimers: Nội dung chỉ mang tính chất tham khảo và cung cấp thông tin, không phải là lời khuyên đầu tư. Nội dung chia sẻ có thể đã cũ do yếu tố thời gian. Vui lòng chủ động tìm hiểu thêm thông tin.
VNSC by Finhay – Tích lũy và đầu tư từ đây
Finhay, chủ quản của Chứng khoán Vina (VNSC): Giấy phép số 50/UBCK-GPHĐKD do Ủy ban Chứng Khoán Nhà Nước cấp ngày 29 tháng 12 năm 2006
VNSC by Finhay 
18-08-2025 4:57:38 
