Trong bối cảnh thị trường lao động Việt Nam đang đối mặt với nghịch lý “vừa thừa vừa thiếu” nhân sự, việc học cao học không chỉ là một lựa chọn để không bị tụt lại phía sau mà còn là một khoản đầu tư chiến lược khôn ngoan.
Trong tập 2 của podcast Điều Người Giỏi Không Nói, Shark Phạm Thanh Hưng mang đến những góc nhìn thực tế mà đầy cảm hứng về vấn đề này. Đối với ông, thay vì coi bằng cấp cao học là “tấm vé” để tồn tại, đó đã trở thành chìa khóa để tạo lợi thế cạnh tranh, giúp bạn bứt phá ngoạn mục trên hành trình sự nghiệp.
Thị trường lao động Việt Nam đang đối mặt với một thực trạng đáng lo ngại: Thừa lao động phổ thông nhưng thiếu nhân lực chất lượng cao, có kỹ năng chuyên sâu và khả năng thích ứng nhanh với xu hướng mới.
Theo số liệu của Cục Thống kê ngày 6/4/2025, lực lượng lao động Việt Nam từ 15 tuổi trở lên trong quý I-2025 đạt khoảng 52,9 triệu người, trong đó 51,9 triệu người có việc làm. Tỷ lệ lao động chưa sử dụng hết tiềm năng là 3,9%, chủ yếu là nhóm từ 15-34 tuổi (chiếm 46,8%). Đặc biệt, có 1,35 triệu thanh niên từ 15-24 tuổi không có việc làm và không tham gia học tập, chiếm 10,4% tổng số thanh niên. Điều này cho thấy một phần lớn lao động trẻ ở Việt Nam vẫn chưa được tận dụng hiệu quả.
Trong khi đó, nền kinh tế số và sự hội nhập quốc tế đòi hỏi những cá nhân vừa biết làm, vừa phải biết phân tích, tư duy chiến lược và giải quyết vấn đề một cách bài bản.
PGS.TS Nguyễn Đức Trung, Hiệu trưởng trường Đại học Ngân hàng TP.HCM, cũng cho biết: “Nếu học đại học chỉ dừng lại ở mức hiểu biết, vận dụng cơ bản để làm việc thì học sau đại học phải xác định là để có khả năng phân tích bài bản, đánh giá toàn diện vấn đề, vận dụng kiến thức sâu hơn giúp làm việc hiệu quả hơn.”
Trước bối cảnh này, học cao học đã trở thành một điều kiện quan trọng để đáp ứng nhu cầu của thị trường. Muốn thực sự nắm bắt được cơ hội phát triển, việc chuẩn bị nguồn lực đáp ứng cho sự phát triển của nền kinh tế số thời gian tới vừa phải đảm bảo yêu cầu về kiến thức và kỹ năng chuyên sâu, vừa nhanh nhạy nắm bắt được những xu hướng mới nhất theo ngành nghề.
Tuy nhiên, nhiều người vẫn băn khoăn liệu học cao học có thực sự cần thiết, hay chỉ là một “tấm vé” để tránh bị tụt hậu? Chia sẻ về vấn đề này, Shark Hưng đã khẳng định rằng học cao học không chỉ dành cho những ngành học thuật hay vị trí cấp cao mà là cơ hội để bất kỳ ai nâng cấp bản thân, bất kể ngành nghề hay mục tiêu sự nghiệp.
Là một “cá mập” quen thuộc trên Shark Tank Việt Nam, Shark Phạm Thanh Hưng gây ấn tượng với hành trình học tập đáng nể. Ông chia sẻ bản thân tốt nghiệp đồng thời 2 trường Đại học Bách khoa Hà Nội và Đại học Quốc gia Hà Nội, 4 lần học Thạc sĩ và học vài ngôn ngữ cùng lúc. Bên cạnh đó, ông còn là một trong số ít doanh nhân bất động sản được đào tạo tại hàng loạt quốc gia phát triển về các lĩnh vực quản lý tổ chức, thương mại điện tử.
Vậy điều gì đã thôi thúc ông đầu tư vào học tập một cách bền bỉ như vậy?
Shark Hưng chia sẻ rằng hành trình học tập của anh bắt đầu từ những năm 90, khi Việt Nam mở cửa hội nhập kinh tế quốc tế. “Cơ hội đó tựa như mở ra một bầu trời mới,” ông nói. Nhờ đang làm việc tại một cơ quan thuộc Bộ Khoa học Công nghệ, ông có cơ hội tiếp cận các chương trình đào tạo ngắn hạn và nhận được tài trợ để tham gia các khóa học quốc tế.
Tuy nhiên, Shark Hưng nhấn mạnh rằng cơ hội chỉ đến với những người đã chuẩn bị kỹ lưỡng. “Hầu hết các khóa đào tạo đều yêu cầu tiếng Anh, trong khi thế hệ chúng tôi ngày trước chủ yếu học tiếng Nga. Nhưng từ năm thứ 2 đại học, tôi đã bắt đầu học tiếng Anh để sẵn sàng,” ông chia sẻ.
Nhờ sự chuẩn bị về ngôn ngữ và tư duy học tập, ông dễ dàng nắm bắt cơ hội, từ các khóa ngắn hạn về quản trị như 5S, Kaizen, TQM đến chương trình MBA. “Tôi đã tham gia vô số khóa học, từ vài tuần đến vài tháng, ở rất nhiều nơi khác nhau như Mỹ, Hawaii, Tokyo, Singapore, Thái Lan, Đức, Ấn Độ và nhiều địa phương khác. Tất cả đều xoay quanh các lĩnh vực quản trị và những xu hướng quản trị mới nhất,” ông kể.
Là chìa khóa mở ra tinh thần khởi nghiệp
Một cột mốc đáng nhớ trong hành trình của Shark Phạm Thanh Hưng là quyết định nghỉ việc để khởi nghiệp sau khi hoàn thành chương trình Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh (MBA) ở tuổi 30.
“Khi học MBA, tôi đã viết luận án về chiến lược tổ chức với case study chính là mô hình kinh doanh của công ty đang làm việc. Lúc đó, một câu hỏi từ giáo viên về ‘ownership và entrepreneurship’ khiến tôi trăn trở sâu sắc,” ông chia sẻ. Khoảnh khắc ấy đã thôi thúc shark Hưng đưa ra quyết định táo bạo, đó là rời bỏ công việc để thành lập doanh nghiệp riêng, phát huy tinh thần khởi nghiệp.
Câu chuyện này minh chứng rằng học cao học không chỉ mang lại kiến thức chuyên sâu mà còn rèn luyện tư duy hệ thống, giúp thay đổi hoàn toàn hướng đi sự nghiệp. Shark Hưng khẳng định: “Những năng lực được bồi đắp từ việc học cao học đã trở thành nền tảng vững chắc cho thành công sau này.”
Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong vai trò nhà quản lý và nhà đầu tư, Shark Phạm Thanh Hưng khẳng định bằng cao học là lợi thế quan trọng khi tuyển dụng, đặc biệt cho các vị trí cấp cao. Đặc biệt, những người học MBA theo phương pháp case study thường có tư duy mạch lạc, khả năng nhìn nhận vấn đề từ góc độ lãnh đạo và áp dụng kiến thức vào thực tiễn hiệu quả hơn.
“Với các vị trí từ giám đốc hay phó tổng giám đốc trở lên, việc sở hữu bằng cao học, nhất là trong lĩnh vực chuyên môn liên quan, là một lợi thế rất lớn,” Shark Hưng chia sẻ. “Nếu cùng xuất phát điểm, cùng thâm niên và vị trí công việc, ứng viên tốt nghiệp cao học sẽ nhanh chóng thể hiện sự vượt trội chỉ sau một thời gian ngắn.”
Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng kinh nghiệm thực tiễn tại các tập đoàn lớn có thể bù đắp cho việc thiếu bằng cao học ở giai đoạn đầu. “Khi so sánh một ứng viên có bằng cao học với một người có nhiều kinh nghiệm tại các công ty lớn, rất khó để nói ai vượt trội hơn tại thời điểm tuyển dụng,” ông nhận định.
Bên cạnh đó, Shark Hưng nhấn mạnh giá trị của mạng lưới quan hệ trong môi trường học cao học: “Người ta hay đùa rằng kiến thức rồi sẽ phai mờ, nhưng bạn bè và bằng cấp thì mãi còn lại.”
Ông chia sẻ về hành trình học MBA tại Asian Institute of Technology (Bangkok) rằng: “Gần như 100% bạn cùng lớp đã tốt nghiệp đại học và đi làm từ 5 đến 10 năm trước khi học cao học. Một số người khi đó đã ngoài 40 tuổi. Hiện nay, nhiều bạn học của tôi đang nắm giữ những vị trí cấp cao trong các doanh nghiệp tư nhân và tập đoàn nhà nước.”
Những mối quan hệ xây dựng từ chương trình MBA không chỉ mang lại giá trị cá nhân mà còn hỗ trợ đắc lực cho ông trong công việc và sự nghiệp sau này.
Học cao học không phải là con đường duy nhất, nhưng là một lựa chọn toàn diện cho những ai muốn nâng cấp bản thân. Tuy nhiên, làm thế nào để chọn thời điểm và con đường học tập phù hợp? Shark Hưng và host Minh Beta đã đưa ra nhiều gợi ý thực tế để giải đáp câu hỏi này.
Đầu tiên, không có “thời điểm vàng” cố định
Một trong những quan điểm đáng chú ý của Shark Hưng là không có “thời điểm vàng” cố định để học cao học. Ông khuyến khích xem học cao học như một bước ngoặt để định hình lại sự nghiệp, đặc biệt ở độ tuổi 30-40, khi vẫn còn nhiều thời gian để bắt đầu hành trình mới.
Host Minh Beta cũng chia sẻ trải nghiệm cá nhân: “Sau khi tốt nghiệp đại học ở Úc và kinh doanh tại Việt Nam vài năm, tôi cảm thấy bế tắc về hướng đi tiếp theo. Đó là lúc tôi nhận ra cần nâng cấp bản thân và quyết định học MBA.” Quyết định này xuất phát từ nhu cầu nội tại, khi anh nhận thấy cần kiến thức chuyên sâu để vượt qua những giới hạn trong công việc.
Trong bối cảnh công nghệ phát triển, việc học cao học ngày nay đã trở nên linh hoạt hơn bao giờ hết. Shark Phạm Thanh Hưng nhấn mạnh: “Với sự tiến bộ của Internet và e-learning, các hình thức học trực tuyến đã mang lại nhiều tiện lợi, giúp những ai khao khát học tập, nghiên cứu và nâng cao năng lực dễ dàng hiện thực hóa ước mơ.”
Ông không ngần ngại chỉ ra rằng, trong quá khứ, việc học tập ở các quốc gia phát triển thường đối mặt với thách thức về sự khác biệt môi trường so với Việt Nam. Cùng chung nhận định này, Host Minh Beta chia sẻ: “Trước đây, khi thông tin chưa dễ dàng trao đổi và sự giao lưu còn hạn chế, môi trường kinh tế ở các nước phát triển có cách tổ chức và dữ kiện rất khác. Nếu không nhanh nhạy thích nghi khi trở về Việt Nam, nhiều người, đặc biệt là các thế hệ trước, dễ rơi vào lúng túng.”
Tuy nhiên, công nghệ hiện nay đã thay đổi điều đó. “Nhờ Internet và các nền tảng giáo dục, việc tiếp cận thông tin toàn cầu trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết”, Host Minh Beta nhận định. Anh đặc biệt nhắc đến upGrad, một nền tảng học tập trực tuyến, cung cấp các chương trình sau đại học từ các trường đại học danh giá trên toàn cầu.
Thứ ba, tránh quyết định ngẫu hứng
Shark Phạm Thanh Hưng lưu ý rằng học cao học không nên là một lựa chọn vội vàng, đặc biệt khi người trẻ cảm thấy bế tắc trong công việc. “Học cao học không bao giờ nên là quyết định ngẫu hứng,” ông nhấn mạnh.
Thay vào đó, ông khuyên cần xác định rõ mục tiêu. Hãy ngồi lại, bình tĩnh phân tích và tham khảo ý kiến để đánh giá xem liệu đây có phải thời điểm phù hợp để học cao học, học gì và học để đạt được điều gì. Ông cũng khuyến nghị mọi người nên tìm đến các chuyên gia giáo dục. Họ có thể đánh giá nhu cầu, tình trạng hiện tại và mục tiêu của bạn, từ đó tư vấn và giúp bạn đưa ra lựa chọn đúng đắn.
Host Minh Beta nhấn mạnh: “Tư duy phản biện là yếu tố cốt lõi để chọn được khóa học chất lượng, tối ưu hóa thời gian, công sức và chi phí đầu tư. Chúng ta cần xem xét kỹ lưỡng chất lượng và mức độ phù hợp của từng chương trình học.” Anh khuyến nghị ưu tiên các chương trình dài hạn từ những trường uy tín, có thứ hạng cao.
Lấy ví dụ như upGrad có sự kết nối với những trường đại học uy tín ở trên thế giới. Điều này không chỉ giúp mang đến kiến thức chất lượng, nâng cao hiệu quả học tập, mà còn phù hợp với mục tiêu phát triển cá nhân và thực tiễn công việc tại Việt Nam trong dài hạn.
Đối với các chương trình học ngắn hạn, Minh Beta khuyên nên dành thời gian nghiên cứu thông tin và phản hồi từ những người đã tham gia để đánh giá chất lượng.
Kết luận
Học cao học không đơn giản chỉ là một tấm bằng, mà đã trở thành hành trình nâng cấp bản thân, mở rộng tầm nhìn và xây dựng lợi thế cạnh tranh trong sự nghiệp. Thông qua câu châm ngôn “Lựa chọn của bạn nói lên bạn là ai”, Shark Hưng nhấn mạnh rằng quá trình không ngừng học tập và nâng cấp bản thân sẽ phản ánh khát vọng và tư duy của mỗi người.
Đối với những cá nhân đang phân vân về con đường học tập, hãy xác định rõ mục tiêu, tận dụng các nền tảng như upGrad để học linh hoạt, không ngừng trau dồi tư duy phản biện. Với các chương trình học trực tuyến kết nối với các trường đại học uy tín, upGrad sẽ là một giải pháp giúp người học tiếp cận kiến thức toàn cầu mà không phải tạm dừng công việc hiện tại.
Hãy xem học cao học như một khoản đầu tư dài hạn vào chính mình. Dù bạn đang ở giai đoạn nào của sự nghiệp, việc học tập không ngừng sẽ là chìa khóa để mở ra những cơ hội mới và đưa bạn tiến xa hơn.
VNSC by Finhay 
27-06-2025 12:05:12 
