Với 3 nhà máy nhưng tới hàng nghìn cơ sở phụ trợ, Toyota đã vươn lên như một kỳ tích tại Nhật Bản.
Ngày 9/6, VinFast đã tổ chức Hội nghị Tăng cường nội địa hóa và phát triển hệ thống nhà cung cấp tại Hà Nội. Hãng xe thương hiệu Việt đặt mục tiêu đạt sản lượng 1 triệu xe mỗi năm vào năm 2030, đồng thời nâng tỉ lệ nội địa hóa lên 80% vào năm 2026.
Bên lề Hội nghị, TS. Phạm Chi Lan, Nguyên Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã có những chia sẻ về con đường phát triển của ngành công nghiệp trong nước, vai trò của "người dẫn dắt" đủ lực cũng như câu chuyện thực tế Việt Nam làm được nhiều hơn là chỉ "chiếc ốc vít".
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan.
Thời cơ của ngành công nghiệp nội địa
Thưa bà, vì sao trong giai đoạn này, Việt Nam phải quyết liệt đẩy mạnh tỷ lệ nội địa hoá ngành ô tô trong nước?
Tôi nghĩ đây là giai đoạn Việt Nam phải phát triển ngành công nghiệp nội địa.
Chúng ta đã, đang tổng kết 40 năm đổi mới và nhìn thấy khá rõ là trong suốt 40 năm qua, mặc dù kinh tế phát triển với tốc độ khá cao, tăng trưởng bình quân hàng năm, các ngành đều vượt lên, nhưng nhìn lại thì phải thấy là nền kinh tế trong nước, nội lực của chúng ta, đặc biệt là về mặt công nghiệp còn có nhiều mặt yếu.
Hiện nay, công nghiệp chế biến chế tạo có hơn 50% là của các nhà đầu tư nước ngoài làm ở Việt Nam.
Đặt trong bối cảnh mà thay đổi trong thương mại toàn cầu hiện nay, đặc biệt là với chính sách thuế của Tổng thống Donald Trump ở Hoa Kỳ, sẽ có nhiều thứ đảo lộn. Việt Nam sẽ không thể tiếp tục phát triển được nếu như chỉ dựa vào năng lực của các nhà đầu tư nước ngoài. Nguy cơ họ chuyển dịch đi là rất lớn.
Việt Nam phải vượt lên bằng nội lực của mình, bằng các ngành công nghiệp nội địa của mình, để chứng minh chúng tôi đang sản xuất sản phẩm của tôi chứ không phải của nước ngoài, kể cả những phần phụ liệu hoặc là phụ kiện bên trong.
Linh kiện bên trong của các sản phẩm, đặc biệt là sản phẩm công nghiệp lớn trên thế giới như ô tô cần hàng nghìn phụ kiện sản xuất ở nhiều nước. Việt Nam sẽ phải chứng minh là chúng tôi đang cung cấp linh kiện, phụ kiện cho các sản phẩm của Việt Nam và các sản phẩm của nước ngoài sản xuất ở Việt Nam, bằng chính các doanh nghiệp Việt Nam làm trên đất nước này, chứ không phải chúng tôi nhập từ bên ngoài.
Ngay cả những mục tiêu tăng trưởng 8% năm nay và trên 10% những năm tới sẽ khó đạt được nếu như chúng ta không thật khẩn trương phát triển ngành sản xuất nội địa.
Cùng đó, lãnh đạo đang dành sự quan tâm cao, đang có chủ trương và ưu tiên lớn cho phát triển các ngành kinh tế nội địa, các ngành công nghiệp để tăng cường nội lực.
Đây chính là thời cơ cho các doanh nghiệp Việt Nam làm được việc đó và cũng là thời cơ cho đất nước Việt Nam cất cánh được bằng các ngành của chính mình.
Việc một nhà sản xuất ô tô như VinFast đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ với các doanh nghiệp phụ trợ có ý nghĩa gì đối với sự thúc đẩy tỷ lệ nội địa hoá ô tô tại Việt Nam?
Lâu nay chúng ta cũng vẫn buồn về một số ngành công nghiệp của Việt Nam mang nặng gia công. Kể cả cho tiêu dùng nội địa cũng như cho xuất khẩu, chúng ta phải dùng rất nhiều sản phẩm của ngành công nghiệp phụ trợ bên ngoài. Chúng ta có chính sách về phát triển công nghiệp phụ trợ ban hành cách đây 20-30 năm rồi nhưng gần như chưa làm được gì, kể cả với những ngành tương đối đơn giản hơn như dệt may, giày dép hay là đồ gỗ, phần nhập khẩu từ bên ngoài vẫn rất nhiều.
Phải đến khi Việt Nam có được những doanh nghiệp đủ lớn để dẫn dắt làm chủ của chuỗi, khi đó các ngành công nghiệp phụ trợ mới phát triển được. Nếu không có người chủ thực sự của chuỗi là doanh nghiệp Việt Nam thì chúng ta sẽ không làm được các ngành công nghiệp phụ trợ.
Tôi nói ô tô chẳng hạn: Ngay từ đầu khi các nhà sản xuất ô tô vào Việt Nam đầu tư để làm lắp ráp ô tô như Toyota, Misubishi hay hàng loạt các công ty Nhật Bản, Mỹ khác…, họ đều dùng sản phẩm công nghiệp phụ trợ của họ, Việt Nam chỉ là nơi lắp ráp.
Như vậy, Việt Nam không thể có ngành công nghiệp phụ trợ ô tô phát triển khi các doanh nghiệp nước ngoài dẫn dắt. Không phải là Việt Nam quá yếu kém về phụ trợ, nhưng Việt Nam thiếu người dẫn dắt.
VinFast xuất hiện là người dẫn dắt đủ quy mô lớn để cam kết dùng được tất cả các sản phẩm phụ. Các doanh nghiệp phụ trợ làm được cho VinFast với chuẩn mực cao, với cam kết về cạnh tranh quốc tế thì cũng sẽ tự mình có được năng lực cạnh tranh quốc tế.
Thực sự, người dẫn dắt quan trọng lắm. Khi mà tôi sang Nhật Bản từ những năm 1980, ông chủ Toyota có chia sẻ: Tôi chỉ có 3 nhà máy ở Nhật thôi.
Ông giải thích là các nhà máy lớn chỉ làm những khâu đòi hỏi quy mô lớn cuối cùng, còn tất cả các sản phẩm phụ trợ phải đặt các doanh nghiệp khác nhau làm. Chính các doanh nghiệp đó – khoảng 3.000 doanh nghiệp phụ trợ ở nhiều nước, là nền tảng để Toyota phát triển.
Cho nên sự gắn kết giữa người chủ của cả chuỗi cung ứng như Toyota ngày trước hoặc bây giờ là VinFast ở Việt Nam với các doanh nghiệp phụ trợ là rất lớn. Hai bên cần nhau.
Đặc biệt đặt trong điều kiện của Việt Nam hiện nay, chúng ta cần ý thức cao hơn bao giờ hết rằng việc hội nhập quốc tế phải đi cùng với nâng cao nội lực để Việt Nam vươn lên, cạnh tranh quốc tế ngay trên mảnh đất hình chữ S của mình, chứ không phải chỉ ra nước ngoài mới là cạnh tranh toàn cầu.
Tôi tin là các doanh nghiệp phụ trợ sẽ được sự ủng hộ của VinFast cũng như của cả xã hội để cùng nhau vượt lên.
Chúng tôi cũng đang đề xuất và lần này Chính phủ đang có chủ trương xây dựng chính sách về công nghiệp nền tảng. Bên cạnh công nghiệp nền tảng, cần nhấn mạnh vai trò của các ngành công nghiệp phụ trợ, bởi nếu không có phụ trợ thì một ngành lớn không thể nào đi một mình được.
VinFast đặt mục tiêu tỉ lệ nội địa hóa lên 80% vào năm 2026.
Cam kết của VinFast có thể tin được
Lãnh đạo Vingroup nhấn về định hướng như: Nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu, hợp tác dài hạn để phát triển bền vững. Bà nhìn nhận định hướng này ra sao về tính cam kết?
Cam kết của VinFast hoàn toàn có thể tin được, đơn giản bởi vì VinFast muốn tồn tại được, muốn phát triển được ở thị trường Việt Nam cũng như các thị trường quốc tế và vươn ra thì phải đạt được những cam kết đó.
Với sản phẩm ô tô, các bộ phận dù nhỏ cũng phải rất đồng bộ với nhau, phải rất khớp với nhau về chuẩn, không thể có cái tốt, có cái xấu mà cùng lắp vào để cho một cái xe vận hành ổn định được. Ngay cả trên thế giới, các hãng xe lớn thỉnh thoảng vẫn phải rút lại hàng nghìn sản phẩm vì lỗi của một cái khâu nào đó, có khi là một linh kiện nhỏ thôi. Không ai muốn như vậy. Cho nên, đương nhiên phải cam kết làm với chất lượng cao, đạt chuẩn toàn cầu.
Còn yêu cầu xanh là yêu cầu đương nhiên rồi, hiện cả thế giới như vậy, các doanh nghiệp của mình cũng vậy. Trong mọi lĩnh vực khác nhau, các doanh nghiệp đều đang phải lo là đáp ứng yêu cầu xanh, bởi vì không xanh là không bán hàng được. Tôi tin là khi có sự hợp tác tác với nhau sẽ lan tỏa được cam kết đó. Giữa VinFast và các doanh nghiệp phụ trợ vừa tạo cơ hội cho nhau, dạy bảo nhau làm và vừa hợp tác với nhau để đảm bảo các tiêu chuẩn.
Về mặt thể chế chính sách thì nhà nước có thể có hỗ trợ như thế nào, thưa bà?
Như tôi đã nói, Nhà nước đang xây dựng những thể chế, chính sách mới. Rất mong các doanh nghiệp đồng lòng và cùng nhau lên tiếng để đề xuất những chính sách cho ngành mình. Hiện nay, Nhà nước đang thiết kế các chính sách mới trên cơ sở lắng nghe. Nhiều cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp gỡ các doanh nghiệp đã nêu yêu cầu rất cao và lắng nghe. Bản thân Thủ tướng lắng nghe doanh nghiệp rất nhiều.
Nhưng cũng rất cần các tiếng nói của các doanh nghiệp, qua nhiều kênh, qua báo chí, truyền thông, các hiệp hội, các bạn có thể nghiên cứu tiếp và lên tiếng, để giúp Chính phủ thiết kế được những chính sách tốt.
VNSC by Finhay 
14-06-2025 11:40:09 
