Lợi thế cạnh tranh quan trọng của một doanh nghiệp thép khi xuất khẩu là khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Với một bó thép xuất đi Mỹ, giờ đây Hòa Phát có thể truy ngược lại được làm từ mẻ quặng nào, ca kíp nào sản xuất, chất lượng từng công đoạn ra sao.
Vài năm trước, nếu một lãnh đạo cấp cao của Hòa Phát muốn có báo cáo tổng hợp về tình hình nhập, xuất, tồn của mảng thép, ông sẽ phải chờ đợi từ một đến hai ngày. Yêu cầu sẽ đi từ văn phòng Tập đoàn, xuống Ban Tài chính, rồi được chia nhỏ cho các bộ phận kế toán, kho, bán hàng ở hàng chục công ty thành viên. Tất cả đều được tổng hợp thủ công, rời rạc và tiềm ẩn sai sót.
Giờ đây, chỉ với vài cú nhấp chuột, mọi chỉ số về sản xuất, kinh doanh, tồn kho… đều được cập nhật theo thời gian thực. Đó chỉ là một lát cắt nhỏ trong bức tranh toàn cảnh về cuộc chuyển đổi số đầy tham vọng mà ‘người khổng lồ’ ngành thép Việt Nam đang thực hiện.
Cú hích từ ‘Thuyền trưởng’ và cuộc cách mạng thay đổi tư duy
Là một tập đoàn đa ngành với hệ sinh thái sản xuất phức tạp, Hòa Phát từng đối mặt với thách thức không nhỏ về quản lý dữ liệu. Ông Phan Ngọc Lâm, Giám đốc Công nghệ thông tin (CNTT) của Tập đoàn, chia sẻ rằng khó khăn lớn nhất chính là việc thu thập và hợp nhất dữ liệu từ các hệ thống máy móc, dây chuyền sản xuất.
"Thông thường, khi có một dự án mới được đầu tư, các doanh nghiệp sản xuất thường tập trung vào phần kỹ thuật, công nghệ cho dây chuyền mà ít khi chú ý đến hạ tầng và giải pháp CNTT đi kèm để phục vụ vận hành. Bên cạnh đó, DN thường làm việc với nhiều đối tác cung cấp hệ thống máy móc, dẫn tới việc là trong một khoảng thời gian dài, có nhiều dây chuyền máy móc và nhiều dự án được triển khai, các luồng thông tin ở các hệ thống đó không được liên kết và tích hợp với nhau," ông Lâm nói.
Qua nhiều năm, điều này đã tạo ra vô số “ốc đảo dữ liệu”, nơi thông tin bị rời rạc ở từng bộ phận, từng nhà máy, khiến việc tổng hợp báo cáo trở thành một quy trình thủ công, chậm trễ và thiếu nhất quán.
Từ cuối năm 2019, ban lãnh đạo Hòa Phát đã nhận ra những thách thức này và quyết tâm khởi động một chiến dịch chuyển đổi số toàn diện.
“Ý chí của lãnh đạo, đặc biệt là Chủ tịch Trần Đình Long, đóng vai trò tiên quyết,” ông Lâm nhấn mạnh. Ban lãnh đạo không chỉ đưa ra chủ trương mà còn trực tiếp tham gia chỉ đạo sâu sát các dự án. Phó Tổng Giám đốc của Tập đoàn là người trực tiếp điều hành dự án chuyển đổi số.
Tuy nhiên, ngọn lửa từ cấp cao nhất cũng đối mặt với những rào cản từ thói quen cũ. “Khi bắt đầu triển khai, không tránh khỏi sự phản kháng. Một công nhân đứng máy lâu năm, coi công việc của họ là không thể thiếu. Khi công ty tiến hành tự động hóa quy trình đó, họ lo sợ sẽ mất đi giá trị, thậm chí là mất việc. Họ có thể đưa ra các lý do như: mã chưa đồng nhất, hệ thống này chưa giống hệ thống kia nên robot không thể đọc được…” ông Lâm nhớ lại.
Để giải quyết bài toán này, Hòa Phát đã tiến hành các chương trình đào tạo liên tục, giúp người lao động hiểu rằng vai trò của họ không mất đi, mà được nâng cao. Thay vì làm những việc chân tay lặp đi lặp lại, họ trở thành người giám sát, kiểm soát và cải tiến quy trình. “Đến bây giờ, chính các đơn vị, nhà máy lại chủ động đề xuất nhu cầu số hóa lên chúng tôi. Đó là thành công lớn nhất về mặt thay đổi tư duy,” ông Lâm tự hào chia sẻ.
Kiến tạo ‘bản đồ số’
Nếu như các ngành như ngân hàng, tài chính khi thực hiện chuyển đổi số chủ yếu tập trung vào các quy trình back-office, thì với doanh nghiệp sản xuất như Hòa Phát, ngoài các hệ thống quản trị văn phòng, back-office (như phần mềm nhân sự, văn phòng điện tử, hợp đồng điện tử), họ phải tập trung nhiều hơn vào chuyển đổi số trong vận hành sản xuất.
Mục tiêu là xây dựng được một kiến trúc tổng thể để liên kết các chuỗi giá trị, từ khai thác quặng, luyện gang, ra phôi, rồi cán thép… Toàn bộ chu trình thông tin đó phải được số hóa thành một "bản đồ số", giúp kiểm soát được chất lượng sản phẩm, tối ưu chuỗi cung ứng.
Chiến lược của Hòa Phát được chia làm hai giai đoạn rõ rệt: Giai đoạn một là thuê tư vấn chuyên nghiệp để xây dựng một lộ trình và kiến trúc tổng thể. Giai đoạn hai tập trung triển khai các dự án mang lại hiệu quả nhanh (quick-win) dựa trên lộ trình đã được phê duyệt.
Công cuộc chuyển đổi diễn ra trên hai mặt trận song song. Thứ nhất là Quản trị doanh nghiệp (Back-office), Hòa Phát thực hiện hợp nhất các hệ thống quản trị nội bộ như nhân sự, văn phòng điện tử, hợp đồng điện tử, giải quyết bài toán phân mảnh dữ liệu giữa các công ty thành viên.
Thứ hai là sản xuất (Core Business). Công ty CP Thép Hòa Phát Dung Quất, lá cờ đầu của tập đoàn, đã tiên phong triển khai hàng loạt dự án lớn như phần mềm quản trị sản xuất SAP S/4HANA, hệ thống quản lý bán hàng Salesforce CRM, hệ thống quản lý khai thác Cảng, hệ thống lấy mẫu kiểm tra chất lượng tự động, và Trung tâm dữ liệu vận hành sản xuất.
Để một cỗ máy khổng lồ có thể chuyển mình, một hạ tầng CNTT vững chắc là xương sống không thể thiếu. Hòa Phát đã xây dựng hạ tầng tại chỗ (on-premise) kết hợp với đa đám mây (multi-cloud) thuê ngoài từ các nhà cung cấp uy tín.
Với các hệ thống vận hành sản xuất cốt lõi, yếu tố về độ trễ và bảo mật được đặt lên hàng đầu. Do đó, Hòa Phát ưu tiên sử dụng hạ tầng On-premise đặt tại trung tâm dữ liệu vận hành sản xuất của Hoà Phát.
Còn với các ứng dụng khác, Tập đoàn này sẽ linh hoạt lựa chọn nhà cung cấp để đảm bảo tính dự phòng và liên tục. Ví dụ các dịch vụ cần phục vụ người dùng trên toàn thế giới, họ sẽ ưu tiên các nhà cung cấp đám mây toàn cầu. Còn các dịch vụ chủ yếu trong nước, sẽ ưu tiên các nhà cung cấp nội địa vì chi phí tốt hơn rất nhiều.
Sự linh hoạt của điện toán đám mây đã tạo ra khác biệt rõ rệt. Ông Lâm so sánh: “Trước đây, để mở rộng một hệ thống, chúng tôi có thể mất hàng tuần, thậm chí hàng tháng để làm thủ tục, mua sắm, lắp đặt máy chủ. Giờ đây với cloud, chỉ cần 15 phút là có thể tạo ra một máy chủ ảo mới”.
Đại diện Viettel Solutions, một trong những đối tác công nghệ chiến lược của Hòa Phát, cho biết: “Trong quá trình Viettel làm nhà cung cấp dịch vụ cho Hòa Phát như kênh truyền, Voffice, Phần mềm quản lý bảo hành và đặc biệt là Cloud, chúng tôi đánh giá rất cao tầm nhìn và sự chuyên nghiệp của Hòa Phát. Họ hiểu rằng với một doanh nghiệp sản xuất quy mô lớn, chuyển đổi số không chỉ là phần mềm mà phải bắt đầu từ một nền tảng hạ tầng vững chắc”.
Được biết, Viettel Cloud hiện là một trong những nhà cung cấp dịch vụ đám mây công cộng và kênh truyền kết nối cho Hòa Phát, hỗ trợ triển khai hạ tầng công nghệ thông tin trong quá trình chuyển đổi số của Tập đoàn.
‘Quả ngọt’
Thành quả của quá trình chuyển đổi số tại Hòa Phát ngày càng hiện hữu rõ nét. Việc làm chủ công nghệ sản xuất, dựa trên nền tảng dữ liệu được số hóa, đã góp phần giúp Hòa Phát sản xuất thành công hàng trăm ngàn tấn thép kỹ thuật cao, phức tạp.
Điển hình là sản phẩm thép cuộn chất lượng cao làm tanh và bố lốp xe ô tô – sản phẩm mà chỉ một vài tập đoàn hàng đầu thế giới làm được. Gần đây, việc sản xuất thành công mác thép EM12K dùng làm lõi que hàn, loại sản phẩm mà tại Việt Nam chỉ có hai doanh nghiệp sản xuất được, đã ngay lập tức mang về những đơn hàng từ 3.000-5.000 tấn mỗi tháng.
Không chỉ trong ngành thép, Công ty TNHH Điện lạnh Hòa Phát cũng gặt hái thành công khi áp dụng hệ thống Quản trị Tinh gọn (LEAN), giúp tăng năng suất sản xuất tủ lạnh lên 70%, tự tin đáp ứng các đơn hàng xuất khẩu sang thị trường Mỹ.
Sự thay đổi lớn nhất chính là cách Hòa Phát ra quyết định. Thay vì chờ đợi, ban lãnh đạo giờ đây có thể truy cập vào một hệ thống báo cáo quản trị thông minh, nơi mọi dữ liệu từ các hệ thống vận hành được tự động đẩy về một kho dữ liệu chung (Data Warehouse).
"Hôm nay, sếp muốn xem cơ cấu một sản phẩm trên tổng sản lượng thép. Ngày mai, sếp lại muốn xem theo một tiêu chí khác. Hệ thống của chúng tôi hoàn toàn có thể xoay chuyển linh hoạt, đa chiều để đáp ứng tức thời," ông Lâm giải thích.
Lợi thế cạnh tranh quan trọng của một doanh nghiệp thép khi xuất khẩu là khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Với một bó thép xuất đi Mỹ, giờ đây Hòa Phát có thể truy ngược lại được làm từ mẻ quặng nào, ca kíp nào sản xuất, chất lượng từng công đoạn ra sao. Đây là yêu cầu bắt buộc của các thị trường khó tính, và nếu không có hệ thống số hóa, Tập đoàn này sẽ không thể tham gia đấu thầu.
Đặc biệt, việc số hóa, quản lý dữ liệu sản xuất kinh doanh có hệ thống và minh bạch đã góp phần giúp Tập đoàn dễ dàng phối hợp, cung cấp thông tin trong các vụ việc điều tra chống bán phá giá ở thị trường nước ngoài. Kết quả là, thép cuộn cán nóng của Hòa Phát không bị EU áp thuế chống bán phá giá tạm thời và mới đây nhất, sản phẩm ống thép Hòa Phát cũng không bị Mỹ áp thuế chống bán phá giá khi xuất khẩu vào thị trường này từ 5/5/2025.
“Dù đã đạt được những kết quả tích cực, nhưng cần nhấn mạnh rằng, chuyển đổi số là một hành trình liên tục đồng hành cùng sự phát triển của doanh nghiệp, không bao giờ có điểm dừng” – Ông Lâm kết luận.
VNSC by Finhay 
16-06-2025 10:00:07 
