Bộ Tài chính đề xuất cá nhân nhận cổ tức, thưởng bằng chứng khoán sẽ nộp thuế ngay, thay vì đợi tới khi chuyển nhượng.
Ảnh minh họa
Tổ chức phát hành có trách nhiệm khấu trừ, nộp thay thuế cho cá nhân
Tại dự thảo sửa Nghị định 126 quy định một số điều của Luật Quản lý thuế, Bộ Tài chính cho rằng cần quy định rõ thời điểm khấu trừ, kê khai thuế với thu nhập từ cổ tức, thưởng bằng chứng khoán để hạn chế lợi dụng chính sách, kéo dài thời gian thực hiện nghĩa vụ thuế.
Cụ thể, cơ quan này đề xuất thuế thu nhập cá nhân phải được khấu trừ, kê khai và nộp ngay tại thời điểm nhận cổ tức, thưởng bằng chứng khoán, thay vì đợi đến khi bán chứng khoán. Tổ chức phát hành có trách nhiệm khấu trừ, nộp thay thuế cho cá nhân.
Thực tế, cổ tức, lợi tức đang được chi trả bằng nhiều hình thức như bằng tiền mặt, chứng khoán, hoặc ghi tăng vốn góp. Trong đó, cổ tức bằng tiền mặt được tổ chức chi trả khấu trừ, kê khai nộp thuế cho cá nhân và đã áp dụng hiệu quả, thông suốt trong thời gian qua, theo Bộ Tài chính. Còn với cổ tức, thưởng bằng chứng khoán, họ chỉ phải nộp thuế khi bán, chuyển nhượng cổ phiếu đó, không phải thực hiện ngay thời điểm nhận cổ tức.
Bộ Tài chính cho rằng quy định này gây bất cập. Bởi, nhiều cá nhân nhận cổ tức, thưởng bằng chứng khoán không có nhu cầu chuyển nhượng cổ phiếu hoặc vốn trong thời gian dài. Dẫn đến, họ không phải kê khai, nộp thuế ngay tại thời điểm có thu nhập.
"Điều này gây ra hệ lụy là tài sản và thu nhập của các cá nhân, đặc biệt là cổ đông lớn, chiến lược như ban giám đốc, ban kiểm soát tăng lên nhưng chưa bị đánh thuế kịp thời", Bộ Tài chính nêu.
Nhà điều hành cũng cho rằng việc hoãn thời điểm kê khai, nộp thuế cho đến khi chuyển nhượng có thể tạo tình trạng "đóng thuế trễ" với khoản thu nhập thực tế đã tăng. Đồng thời, quy định này cũng gây khó khăn cho cơ quan thuế trong việc phải tiếp tục theo dõi, kiểm soát và thu thuế thu nhập cá nhân trong thời gian dài.
Trong giai đoạn 2016-2024, số thuế thu nhập cá nhân đã kê khai từ đầu tư vốn gần 52.000 tỷ đồng, trong đó số thu từ đánh thuế cổ tức, thưởng trả bằng chứng khoán khoảng 1.318 tỷ đồng, chiếm 2,54%.
Trong khi đó, theo Tổng công ty lưu ký chứng khoán, cá nhân nhận cổ tức, thưởng bằng chứng khoán lên tới 34,84 tỷ cổ phiếu. Nếu số lượng cổ phiếu này chuyển nhượng toàn bộ và giá cổ phiếu tính theo mệnh giá (10.000 đồng), thuế suất 5%, số thuế thu nhập cá nhân ước phải kê khai, nộp lên tới 17.240 tỷ đồng.
Như vậy, số thuế thu nhập cá nhân từ cổ tức, thưởng bằng chứng khoán đã kê khai thực tế chỉ chiếm 8% số ước tính.
Cơ quan này cũng tham khảo kinh nghiệm quốc tế cho thấy một số nước như Thái Lan, Ấn Độ quy định thời điểm tính thuế là lúc chi trả cổ tức và tổ chức phát hành phải khấu trừ thuế theo thuế suất quy định. Cụ thể, Thái Lan đang áp dụng thuế suất 10%, Ấn Độ áp 10% với phần thu nhập vượt quá 5.000 Rupee.
Nhà đầu tư còn nhiều băn khoăn
Trước đề xuất nói trên, một số nhà đầu tư cá nhân không chuyên đang tham gia thị trường chứng khoán hiện đã đặt ra không ít băn khoăn về việc liệu có hay không việc bị tính thuế trên thu nhập chưa phát sinh cũng như liệu có bị đánh thuế 2 lần.
Anh Nguyễn Văn A, một nhà đầu tư tự do cho biết bản thân chưa hiểu vì sao doanh nghiệp chia cổ tức (tiền mặt hoặc cổ phiếu) từ nguồn lợi nhuận sau thuế, có nghĩa là công ty đã đóng thuế rồi, cổ đông chính là chủ sở hữu công ty tại sao lại phải đóng thuế thêm một lần nữa.
Chia sẻ quan điểm trên, chị Bùi Thúy H, một nhà đầu tư “tay ngang” cho rằng để được chia cổ tức thì doanh nghiệp đã đóng thuế thu nhập doanh nghiệp 20% rồi. Chia cổ tức bằng cổ phiếu không làm tổng tài sản của nhà đầu tư tăng lên và nó đơn thuần chỉ là một nghiệp vụ bút toán chuyển từ lợi nhuận chưa chia thành vốn điều lệ. Cổ đông không nhận được gì ngoài con số cổ phiếu nhiều hơn (nhưng thị giá bị điều chỉnh giảm xuống tương ứng). Khi chưa bán cũng không hề phát sinh thu nhập nào hết.
Bên cạnh đó, chị H cũng băn khoăn về việc liệu cổ đông của các công ty không niêm yết có phải đóng thuế thu nhập khi chưa được chia lợi nhuận đồng nào không.
Trong khi đó, anh Đỗ Văn T – một nhân viên văn phòng tại Hà Nội lại cho rằng nếu lãnh đạo doanh nghiệp được thưởng cổ phiếu thì có thể đánh thuế luôn. Còn cổ đông nhận cổ phiếu thưởng từ nguồn lợi nhuận để lại thì không thể đánh thuế, vì khi đó giá cổ phiếu trên sàn đã bị điều chỉnh tương ứng và tổng giá trị tài sản của cổ đông đó không thay đổi.
“Nhà đầu tư phải tạm ứng trước cho thuế trong khi khoản hưởng còn chưa về, chưa thực hiện. Việc này không khác gì trích lương một người ra nộp thuế đầu tháng dù cuối tháng mới nhận lương. Chưa kể phần lợi tức này của cổ đông đã hoàn thành nghĩa vụ thuế trước rồi”, anh T băn khoăn.
VNSC by Finhay 
01-07-2025 8:35:25 
