Theo VIS Raiting, khi chủ sở hữu nắm giữ vai trò quá lớn, họ có thể có quyền lực nổi bật, dẫn đến việc đưa ra các quyết định nhằm hạ thấp chuẩn mực an toàn tài chính để phục vụ lợi ích nhóm.
Mối liên kết giữa chủ sở hữu và các bên liên quan của ngân hàng, cả trong và ngoài phạm vi luật pháp tác động đến đánh giá năng lực tín nhiệm của ngành.
Động lực chính và vai trò dẫn dắt
Tại cuộc toạ đàm đánh giá tín nhiệm ngành ngân hàng mới đây do VIS Rating tổ chức, chuyên gia cho rằng, động lực chính và vai trò dẫn dắt sự tăng trưởng của ngân hàng do chính sách hỗ trợ từ Chính phủ hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, bao gồm các gói tín dụng, thu hút vốn FDI, nỗ lực cải cách hành chính và giải quyết các vấn đề pháp lý, sẽ thúc đẩy hoạt động kinh doanh trong các ngành trọng yếu mà ngân hàng đang cho vay như sản xuất, thương mại, xây dựng và bất động sản.
Các ngân hàng quốc doanh và ngân hàng lớn được dự báo sẽ là chủ thể dẫn dắt quá trình phục hồi này, nhờ vào nền tảng tiềm lực vững chắc của họ.
Hiện các ngân hàng cải thiện chất lượng tài sản và lợi nhuận. Theo đó, tỷ lệ hình thành nợ có vấn đề được kỳ vọng sẽ giảm dần khi dòng tiền và khả năng trả nợ của khách hàng được cải thiện.
Việc luật hóa Nghị quyết 42, khôi phục quyền nắm giữ tài sản đảm bảo của ngân hàng (nếu không tranh chấp hoặc kê biên trong án hình sự), được dự kiến sẽ thúc đẩy nhanh hơn tốc độ thu hồi nợ xấu, từ đó cải thiện chất lượng tài sản và khả năng sinh lời của các ngân hàng, đặc biệt là ngân hàng bán lẻ.
Ngoài ra, biên lãi ròng (NIM) ổn định và chi phí tín dụng thấp hơn: Điều này sẽ giúp cải thiện lợi nhuận và ổn định an toàn vốn của toàn ngành.
Nguồn vốn và thanh khoản của toàn ngành ngân hàng nhìn chung được đánh giá là ổn định. Trong bối cảnh nhu cầu tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ và tốc độ tăng tín dụng cao hơn nhiều so với huy động, áp lực thanh khoản có thể xuất hiện, đặc biệt đối với các ngân hàng nhỏ hơn.
Tuy nhiên, chính sách linh hoạt trong việc cân đối nguồn cung tiền của Chính phủ được kỳ vọng sẽ giúp giảm bớt các áp lực cao điểm và đảm bảo sự ổn định chung của hệ thống tài chính.
Thách thức định tính cần quan ngại
Rủi ro quản trị là một trong những vấn đề khó nhưng rất quan trọng trong việc đánh giá năng lực tín nhiệm của các ngân hàng tại Việt Nam. Đây là một yếu tố định tính mà các hồ sơ tài chính chưa thể phản ánh đầy đủ, đòi hỏi việc xem xét bổ sung các yếu tố định tính quan trọng khác như quản lý rủi ro trong doanh nghiệp hoặc quản trị của doanh nghiệp.
Một trong những lo ngại chính về quản trị tại Việt Nam là mối liên kết giữa chủ sở hữu và các bên liên quan của ngân hàng, cả trong và ngoài phạm vi luật pháp.
Khi chủ sở hữu nắm giữ vai trò quá lớn, họ có thể có quyền lực nổi bật, dẫn đến việc đưa ra các quyết định nhằm hạ thấp chuẩn mực an toàn tài chính để phục vụ lợi ích nhóm.
Nhiều ngân hàng có chủ sở hữu hoặc các bên liên quan hoạt động mạnh trong lĩnh vực bất động sản và xây dựng. Mối quan hệ trực tiếp này, dù có thể tạo ra một lượng khách hàng tốt, lại tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng.
Nếu ngân hàng không đảm bảo được tính tách bạch hoặc độc lập trong quản trị điều hành, quy mô cho vay hoặc chuẩn mực cho vay có thể bị hạ thấp và tập trung quá mức vào các doanh nghiệp trong hệ sinh thái.
Việc ngân hàng mở rộng sang lĩnh vực chứng khoán (như thông qua M&A) cũng có thể trở thành một kênh dẫn đến sự tập trung cho vay hoặc hạ chuẩn cho vay nếu không đảm bảo tính độc lập quản trị.
Các công ty chứng khoán liên kết này thường hợp tác chặt chẽ để cho vay các doanh nghiệp lớn, đặc biệt trong bất động sản hoặc năng lượng tái tạo, qua các hình thức như cho vay đầu tư trái phiếu hoặc cho vay ký quỹ, làm gia tăng rủi ro tín dụng tập trung.
Các mối liên kết chặt chẽ và hoạt động ở quy mô lớn có thể làm gia tăng rủi ro vận hành và khiến ngân hàng dễ bị tổn thương hơn khi các tập đoàn lớn gặp khủng hoảng tài chính. Điều này tác động ngược trở lại đến chất lượng tài sản của tổ chức tài chính.
Trường hợp của SCB, Chứng khoán Tân Việt và Vạn Thịnh Phát như một ví dụ điển hình về việc mạng lưới liên kết chặt chẽ, hoạt động ở quy mô lớn đã tác động đến rủi ro vận hành và khiến ngân hàng dễ tổn thương khi tập đoàn lớn gặp khủng hoảng tài chính.
Chuyên gia VIS Rating cho rằng, để hạn chế tổn thất, điều quan trọng là ngân hàng và các công ty chứng khoán liên kết cần thiết lập tốt hơn tiêu chí lựa chọn khách hàng và tăng cường quản lý tài sản đảm bảo để quản trị rủi ro.
VNSC by Finhay 
08-08-2025 2:00:12 
