Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là gì? Điều kiện để cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước

Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là một trong những khái niệm quan trọng và thường xuyên được nhắc đến trong quá trình đổi mới và phát triển kinh tế tại Việt Nam. Hãy cùng VNSC tìm hiểu các thông tin cơ về cổ phần hóa DNNN qua bài viết dưới đây nhé.

Các thông tin cơ bản về cổ phần hóa doanh nghiệp

Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là gì? 

Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước (DNNN) tại Việt Nam là quá trình chuyển đổi các doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước sang mô hình doanh nghiệp cổ phần, trong đó một phần vốn nhà nước được bán ra cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Mục tiêu của cổ phần hóa là tăng cường hiệu quả kinh doanh, thu hút thêm vốn đầu tư, và đa dạng hóa sở hữu để nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Quá trình này bắt đầu được thực hiện rộng rãi tại Việt Nam từ năm 1992, nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nhà nước hoạt động hiệu quả hơn và phát triển theo cơ chế thị trường.

Các doanh nghiệp nào thuộc đối tượng được cổ phần hóa?

Các doanh nghiệp thuộc đối tượng cổ phần hóa bao gồm một loạt các loại hình doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, cụ thể như sau:

• Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ gồm “Công ty mẹ của tập đoàn kinh tế, công ty mẹ của tổng công ty nhà nước, công ty mẹ trong nhóm công ty mẹ – công ty con”
• Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên độc lập do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ
• Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do doanh nghiệp nhà nước đầu tư 100% vốn điều lệ (gọi tắt là doanh nghiệp cấp II)

Cần những điều kiện gì để cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước?

Để cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, có một số điều kiện cần thiết mà doanh nghiệp cần đáp ứng:

• Điều kiện về đối tượng: Cổ phần hóa áp dụng cho các doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước, bao gồm cả công ty nắm giữ 100% vốn điều lệ do Nhà nước.
• Tư cách pháp nhân: Nhà đầu tư đăng ký trở thành nhà đầu tư chiến lược cần có đủ tư cách pháp nhân.
• Năng lực tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh: Cần chứng minh được năng lực tài chính vững chắc và có kết quả hoạt động kinh doanh tích cự​c.
• Chuyển đổi thành công ty cổ phần: Quá trình cổ phần hóa bao gồm việc chuyển đổi doanh nghiệp nhà nước thành công ty cổ phần bằng cách bán cổ phần cho cá nhân, tổ chức kinh tế, và cả nhà đầu tư nước ngoài.
• Tuân thủ quy trình chuyển đổi: Phải tuân thủ quy trình cổ phần hóa chi tiết theo quy định của Nghị định số 126/2017/NĐ-CP của Chính phủ

Những điều kiện trên đảm bảo rằng quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước diễn ra một cách minh bạch, công bằng, và hiệu quả, góp phần vào việc nâng cao hiệu quả hoạt động và tính cạnh tranh của doanh nghiệp.

Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước theo hình thức nào?

Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tại Việt Nam được thực hiện theo 3 hình thức chính sau đây:

• Giữ nguyên vốn nhà nước hiện có tại doanh nghiệp: Hình thức này cho phép doanh nghiệp giữ lại một phần vốn nhà nước trong cơ cấu vốn sau khi cổ phần hóa, nhằm bảo đảm lợi ích của nhà nước tại các doanh nghiệp chiến lược, then chốt hoặc ở những lĩnh vực quan trọng.
• Phát hành thêm cổ phiếu để tăng vốn điều lệ: Qua việc này, doanh nghiệp có thể huy động thêm vốn từ thị trường, mở rộng quy mô hoạt động hoặc đầu tư vào các dự án mới, đồng thời giảm tỷ lệ sở hữu của nhà nước tại doanh nghiệp.
• Kết hợp giữa giữ nguyên vốn nhà nước và phát hành thêm cổ phiếu: Hình thức này cho phép linh hoạt trong việc điều chỉnh tỷ lệ vốn giữa nhà nước và cổ đông mới, nhằm đạt được mục tiêu cụ thể của quá trình cổ phần hóa cũng như đáp ứng nhu cầu phát triển của doanh nghiệp

Thủ tục cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước

Quy trình chuyển đổi doanh nghiệp nhà nước thành công ty cổ phần được điều chỉnh bởi Nghị định 126/2017/NĐ-CP của Chính phủ. Dưới đây là các bước chính trong quy trình cổ phần hóa:

Bước 1: Lập Phương án cổ phần hóa

• Thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ giúp việc: Để hỗ trợ trong việc chuẩn bị hồ sơ và tài liệu cần thiết cho quá trình cổ phần hóa.
• Chuẩn bị hồ sơ và tài liệu: Bao gồm hồ sơ pháp lý của doanh nghiệp, tài liệu về tài sản và nguồn vốn, cũng như báo cáo tài chính và quyết toán thuế
• Kiểm kê tài chính và xác định giá trị doanh nghiệp: Phối hợp với các tổ chức tư vấn để thực hiện việc kiểm kê và đánh giá giá trị doanh nghiệp
• Hoàn thiện và phê duyệt Phương án cổ phần hóa: Sau khi hoàn tất, phương án cần được trình lên cấp có thẩm quyền để phê duyệt

Bước 2: Triển khai Phương án cổ phần hóa

• Bán cổ phần theo phương án đã được duyệt: Doanh nghiệp cùng với sự hỗ trợ của các tổ chức tư vấn tiến hành bán cổ phần
• Ưu tiên bán cổ phần cho người lao động và công đoàn: Theo điều khoản của phương án cổ phần hóa
• Tổng hợp kết quả bán cổ phần và báo cáo: Báo cáo kết quả và chuyển tiền thu được vào Quỹ theo quy định

Bước 3: Hoàn tất chuyển đổi và quyết toán

• Tổ chức Đại hội đồng cổ đông đầu tiên: Và thực hiện đăng ký doanh nghiệp dưới hình thức công ty cổ phần mới
• Quyết toán và bàn giao: Giữa doanh nghiệp nhà nước cũ và công ty cổ phần mới

Quá trình này đảm bảo sự chuyển đổi một cách minh bạch và hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước thành công ty cổ phần, mở ra cơ hội phát triển và huy động vốn từ cộng đồng nhà đầu tư. Đồng thời, quy trình này cũng nhấn mạnh việc đảm bảo quyền lợi cho người lao động và công đoàn trong doanh nghiệp.

Trên đây là toàn bộ những thông tin cần biết về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước mà VNSC đã tổng hợp. Cổ phần hóa DNNN không chỉ mở ra cơ hội mới cho chính các doanh nghiệp mà còn góp phần vào việc phát triển kinh tế đất nước một cách bền vững.