Cổ tức là gì? Có nên mua cổ phiếu để nhận cổ tức?

Đầu tư cổ phiếu để nhận cổ tức hàng năm là mục tiêu nhiều nhà đầu tư dài hạn hướng tới. Vậy cổ tức là gì? Có nên đầu tư cổ phiếu để nhận cổ tức hay không? Hãy cùng Chứng khoán VINA tìm hiểu về cổ tức trong bài viết dưới đây.

Các khái niệm quan trọng cần lưu ý về Cổ tức

Cổ tức là gì?

Theo Luật Doanh nghiệp 2020, cổ tức là khoản lợi nhuận ròng nhà đầu tư được hưởng trên mỗi cổ phần. Phần cổ tức chia cho cổ đông được lấy từ lợi nhuận giữ lại của doanh nghiệp sau khi đã hoàn thành hết các nghĩa vụ tài chính. Như vậy, doanh nghiệp có thể chia cổ tức hoặc không phụ thuộc vào tình hình hoạt động của mình trong năm.

Trả cổ tức là gì? Ý nghĩa của việc trả cổ tức

Trả cổ tức hay chia cổ tức là việc doanh nghiệp phân chia một phần lợi nhuận giữ lại của mình cho các cổ đông, tương ứng với tỷ lệ cổ phần người đó đóng góp vào doanh nghiệp. Việc phân chia cổ tức thường được thực hiện ít nhất mỗi năm một lần.

Nhà đầu tư mua cổ phiếu để nắm giữ cổ phần với mong muốn nhận được tiền “lãi” từ khoản đầu tư này. Việc phân chia cổ tức mang ý nghĩa doanh nghiệp trả lãi cho nhà đầu tư, cho thấy hoạt động kinh doanh năm qua tốt và có lãi.

Thông thường, doanh nghiệp không lấy toàn bộ phần lợi nhuận giữ lại để chia cổ tức. Lợi nhuận này sẽ được chia thành nhiều phần nhỏ, một phần được sử dụng để tái đầu tư, một phần để lập quỹ dự phòng… phần còn lại mới sử dụng để chia cổ tức.

Tỷ suất cổ tức là gì?

Tỷ suất cổ tức là tỷ suất sinh lời mà nhà đầu tư có thể nhận được từ cổ tức khi đầu tư cổ phiếu. Công thức tính như sau:

Ví dụ: Giá cổ phiếu của công ty A là 20.000đ/cổ phiếu. Công ty trả cổ tức với tỷ lệ 1000đ/cổ phiếu.

Tỷ suất cổ tức là:

Tỷ suất cổ tức thường được sử dụng để lựa chọn cổ phiếu sao cho khi đầu tư thu được lợi nhuận cao nhất. Tuy nhiên, không chỉ nhìn vào chỉ số này, nhà đầu tư nên kết hợp với nhiều thông tin khác để đưa ra cái nhìn khách quan và đánh giá chính xác nhất về một cổ phiếu.

Lịch chia cổ tức là gì? 

Lịch chia cổ tức là thời gian doanh nghiệp thực hiện chia cổ tức cho các cổ đông. Lịch chia cổ tức của mỗi doanh nghiệp khác nhau, có thể chia thành nhiều đợt trong một năm. Thời gian chi trả cổ tức của các công ty thường sau cuộc họp Đại hội cổ đông vào tháng 4 – tháng 5, tháng 9 và tháng 12 hàng năm.

Sau ngày chi trả cổ tức giá cổ phiếu thường được điều chỉnh giảm để phù hợp với tỷ lệ chi trả cổ tức. Đây là cơ hội mua cổ phiếu với giá thấp hơn bình thường. Vậy nên, không chỉ cổ đông, những nhà đầu tư mới cũng nên nắm bắt lịch chia cổ tức của doanh nghiệp để chớp lấy cơ hội này.

Bạn có thể xem danh sách cổ phiếu sắp được chia cổ tức tại Vietstock theo đường link

Quy định về việc trả cổ tức của doanh nghiệp

Việc chi trả cổ tức của doanh nghiệp phải thực hiện theo quy định pháp luật. Doanh nghiệp muốn chia cổ tức phải đáp ứng các điều kiện và thực hiện theo đúng quy trình được quy định trong Luật Doanh nghiệp 2020.

Điều kiện trả cổ tức

Theo Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp chỉ được phép chia cổ tức khi đã đáp ứng đủ những điều kiện sau:

• Doanh nghiệp đã thực hiện trích lập các quỹ dự phòng, bù đắp khoản lỗ các năm trước đó (nếu có) và các khoản trích lập quỹ khác theo pháp luật và điều lệ công ty.
• Doanh nghiệp đã hoàn thành việc nộp các khoản thuế và các nghĩa vụ tài chính khác.
• Ngay sau khi hoàn thành việc chi trả cổ tức, doanh nghiệp vẫn đảm bảo chi trả các khoản nợ và các nghĩa vụ tài chính khác khi đến hạn.

Quy trình thực hiện trả cổ tức

Theo Khoản 4 Điều 135 Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp thực hiện chi trả cổ tức theo 5 bước như sau:

• Bước 1: Thực hiện Họp HĐQT để quyết định mức chi trả cổ tức, thời gian và thủ tục chi trả cổ tức.
• Bước 2: Triệu tập Họp Cổ đông thường niên để thống nhất danh sách cổ đông được nhận cổ tức, phương án trả cổ tức, mức trả cổ tức cho từng loại cổ phiếu và ấn định thời gian trả cổ tức. Cuộc hợp này phải thực hiện chậm nhất 30 ngày trước ngày trả cổ tức.
• Bước 3: Trước khi chia cổ tức, doanh nghiệp phải thực hiện thông báo bằng văn bản cho các cổ đông về tỷ lệ chia cổ tức, hình thức chia cổ tức, nguồn vốn chia cổ tức lấy từ đâu và thời gian thực hiện. Doanh nghiệp phải thực hiện theo đúng nội dung đã thông báo.
• Bước 4: Gửi thông báo bằng văn bản tới mỗi cổ đông về lịch chi trả cổ tức chậm nhất 15 ngày trước ngày trả cổ tức.
• Bước 5: Thực hiện chi trả cổ tức theo đúng kế hoạch thông báo trước đó.

Cách nhận cổ tức và Các hình thức chia cổ tức

Cổ tức được chia cho cổ đông dưới nhiều hình thức khác nhau, cụ thể như sau:

Chia cổ tức bằng tiền mặt

Doanh nghiệp chi trả cổ tức cho cổ đông bằng tiền mặt thông qua chuyển khoản, phát hành séc, ghi sổ chứng khoán hoặc gửi trực tiếp đến địa chỉ người nhận. Tỷ lệ chi trả cổ tức bằng tiền mặt được tính trên mức giá 10.000đ/cổ phiếu, không phải dựa trên giá đang được giao dịch hiện tại trên thị trường.

Ví dụ: Công ty A thông báo chi trả cổ tức bằng tiền mặt với tỷ lệ 5%, giá cổ phiếu của công ty A hiện tại là 20.000đ/cổ phiếu. Như vậy, cổ đông sẽ được nhận: 10.000 x 5% = 5.00đ/cổ phiếu sở hữu.

Vậy cổ tức bằng tiền bao lâu về tài khoản? Thời gian tiền cổ tức về tài khoản kéo dài từ 1,5 – 2 tháng sau khi doanh nghiệp hoàn thành hết thủ tục theo quy định của pháp luật.

Chia cổ tức bằng cổ phiếu

Các công ty đang trong thời kỳ phát triển thường lựa chọn hình thức chia cổ tức bằng cổ phiếu. Nhận cổ tức bằng cổ phiếu như thế nào? Thay vì lấy một phần lợi nhuận giữ lại để chia cổ tức bằng tiền, công ty phát hành thêm cổ phiếu hoặc sử dụng cổ phiếu quỹ để chia cho các cổ đông theo đúng tỷ lệ cổ phần sở hữu.

Ví dụ: Công ty A chia cổ phiếu thưởng theo tỷ lệ 100:2, nghĩa là cứ 100 cổ phiếu sở hữu sẽ được nhận thêm 2 cổ phiếu thưởng. Cổ đông B sở hữu 1 triệu cổ phiếu sẽ được nhận 20.000 cổ phiếu thưởng. Số lượng cổ phiếu phát hành thêm tương ứng với số cổ tức cần chia cho cổ đông.

Như vậy, công ty vừa giữ lại được vốn tiếp tục sử dụng cho các hoạt động kinh doanh, vừa tăng vốn điều lệ công ty lên. Đồng thời, công ty không cần thực hiện các thủ tục chia cổ tức, các cổ đông không phải nộp thuế thu nhập cá nhân.   

Trả cổ tức bằng quyền mua cổ phiếu phát hành thêm

Một số công ty chi trả cổ tức bằng quyền mua cổ phiếu phát hành thêm. Nghĩa là, công ty sẽ phát hành thêm một đợt cổ phiếu mới và cổ đông được quyền mua với mức giá thấp hơn giá thị trường.

Quyền mua cổ phiếu phát hành thêm này cũng dựa trên tỷ lệ nắm giữ cổ phần. Ví dụ: Mỗi 1 cổ phiếu nắm giữ sẽ được quyền mua thêm 1 cổ phiếu mới với giá ưu đãi.

Thời gian thực hiện quyền mua cổ phiếu phát hành thêm này thường kéo dài 1 – 1,5 tháng. Cổ đông có thể thực hiện quyền này hoặc không. Công ty vừa tăng vốn điều lệ, vừa có thêm vốn hoạt động, số lượng cổ phiếu cũng tăng lên.

Trả cổ tức bằng cổ phiếu thưởng

Tương tự như việc trả cổ tức bằng cổ phiếu, trả bằng cổ phiếu thưởng là hình thức giúp công ty tăng thêm vốn điều lệ, giữ lại được phần lợi nhuận đạt được và không làm thay đổi nguồn vốn hiện tại. 

Chẳng hạn như doanh nghiệp chia cổ tức bằng cổ phiếu thưởng với tỷ lệ 100:3, cứ với 100 cổ phiếu đang nắm giữ, bạn sẽ nhận được thêm 3 cổ phiếu. Tuy nhiên, tổng giá trị tài sản của bạn vẫn sẽ giữ nguyên.  Với hình thức trả cổ tức này, cổ đông cũng không cần chịu thuế thu nhập cá nhân. 

Ngoài ra, công ty có thể trả cổ tức bằng các tài sản khác như hàng hóa, sản phẩm, bất động sản hay các sản phẩm tài chính khác. Hình thức này hiếm khi xảy ra nhưng đã có một số công ty trên thế giới áp dụng.

Chia cổ tức bằng tiền mặt hay cổ phiếu có lợi hơn?

Thực tế, nhà đầu tư thường thích nhận cổ tức bằng tiền mặt còn công ty lại ưa chuộng trả cổ tức bằng cổ phiếu. Vậy có phải nhận cổ tức bằng tiền mặt tốt hơn nhận cổ phiếu không? Để xác định cái nào tốt hơn, nhà đầu tư cần hiểu ưu và nhược điểm của mỗi hình thức.

Ưu điểm

Nhược điểm

Thu nhập cổ tức có phải chịu thuế TNCN không?

Hiện nay, các khoản thu nhập từ đầu tư vốn, trong đó có thu nhập từ cổ tức phải nộp thuế TNCN 5% trên tổng thu nhập theo quy định của pháp luật. Khoản thuế này tương đối lớn nên nhiều doanh nghiệp trả cổ tức bằng cổ phiếu để nhà đầu tư không phải nộp thuế TNCN.

Có nên mua cổ phiếu để nhận cổ tức?

Phần lớn nhà đầu tư cổ phiếu kiếm lời từ việc mua với giá thấp rồi bán giá cao để hưởng chênh lệch. Tuy nhiên, cũng có những nhà đầu tư cổ phiếu với mục đích hưởng lợi tức. Vậy có nên mua cổ phiếu để hưởng cổ tức không? Để xác định điều này cần dựa vào mục đích đầu tư của mỗi người.

Nếu cần một kênh đầu tư dài hạn, an toàn thì có thể mua cổ phiếu để nhận cổ tức. Nếu muốn đầu tư nhanh chóng, bắt kịp xu hướng thị trường, thu lợi nhuận cao thì không nên đầu tư theo cách này.

Thực tế, không nhiều nhà đầu tư lựa chọn mua cổ phiếu để nhận cổ tức. Tuy nhiên, nếu có chiến lược đúng đắn, cách đầu tư này có thể mang lại lãi suất kép khi lãi suất thị trường giảm mạnh. Đầu tư dài hạn để nhận cổ tức là cách thức đầu tư được nhiều chuyên gia khuyên dùng. So với đầu tư lướt sóng, đầu tư dài hạn sẽ an toàn hơn, giúp bạn tránh được những biến động bất ngờ từ thị trường.

Để đầu tư “ăn” cổ tức hiệu quả, nhà đầu tư có thể áp dụng một trong ba chiến lược sau:

Lựa chọn những cổ phiếu có tỷ suất cổ tức cao

Đây là chiến lược phổ biến nhất của những nhà đầu tư theo đuổi chiến lược đầu tư nhận cổ tức. Những cổ phiếu có cổ tức cao thường là cổ phiếu của các công ty lớn, lâu năm, tăng trưởng chậm nhưng ổn định, dòng tiền trả cổ tức cao. Cần lưu ý rằng, giá những cổ phiếu này thường cao và tỷ suất cổ tức có thể giảm trong tương lai.

Chọn các cổ phiếu có tiềm năng tăng trưởng cao

Vì đầu tư nhận cổ tức hướng tới dài hạn nên các cổ phiếu có tiềm năng tăng trưởng cao là sự lựa chọn phù hợp. Ban đầu, khi công ty đang trong thời kỳ tăng trưởng, cổ tức có thể thấp trong ngắn hạn. Khi công ty phát triển ổn định, cổ tức sẽ tăng lên.

Chọn thời điểm mua/bán cổ phiếu theo thông tin cổ tức

Theo luật quy định:

1. Để được nhận cổ tức: Nhà đầu tư phải nắm giữ cổ phiếu tại ngày chốt danh sách nhà đầu tư được nhận quyền (gọi là ngày Đăng ký cuối cùng – ĐKCC)
2. Để nằm trong danh sách chốt tại ngày ĐKCC: Mua cổ phiếu tối thiểu 01 ngày trước ngày giao dịch không hưởng quyền (Ngày GDKHQ = ĐKCC – 1)
3. Từ sau ngày ĐKCC (tức ngày ĐKCC+1, nhà đầu tư có quyền bán cổ phiếu mà vẫn nhận được cổ tức.

Như vậy, nhà đầu tư chỉ cần mua cổ phiếu tối thiểu 01 ngày trước ngày GHKHQ để có thể nhận được cổ tức. Tuy nhiên, cách này có rủi ro cao vì nhu cầu mua cổ phiếu trước ngày hưởng cổ tức rất lớn và giá cổ phiếu sau khi chốt danh sách nhận cổ tức thường giảm. Bán cổ phiếu lúc này số tiền giảm sẽ triệt tiêu số lợi tức nhận được, thậm chí nhà đầu tư phải chịu lỗ.

Trên đây là các thông tin về cổ tức và những khái niệm liên quan. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu hơn về cổ tức và có được câu trả lời cho câu hỏi: có nên mua cổ phiếu để nhận cổ tức hay không, nhận cổ tức như thế nào? Qua đó lựa chọn được chiến lược đầu tư cổ phiếu phù hợp nhất.