Đảo nợ là gì? quy định về đảo nợ của ngân hàng nhà nước

Đối với những người đang tìm hiểu về thị trường tài chính, đặc biệt là lĩnh vực ngân hàng, bạn dễ dàng tìm thấy thuật ngữ “đảo nợ”. Trong vay vốn thì đảo nợ  được dùng rất phổ biến, nhưng thực tế vẫn có người bị nhầm lẫn giữa đảo nợ với nhiều khái niệm vay vốn khác. Hãy cùng VNSC tìm hiểu về đảo nợ, quy định cũng như các hình thức phổ biến trong bài đọc sau nhé!

Vay đảo nợ là gì?

Cụm từ “đảo nợ” không được quy định chi tiết trong các văn bản của luật pháp nhà nước Việt Nam, nhưng đa số những người tham gia sẽ sử dụng “đảo nợ” để chỉ phương thức ngân hàng chuyển một khoản vay cũ đã đến hạn trả nợ nhưng chưa có tiền trả của một cá nhân/ doanh nghiệp thành một khoản vay mới. Khoản vay mới này có thể vay tại chính ngân hàng này hoặc từ ngân hàng/ tổ chức tài chính khác.

Về bản chất: Đây là hình thức ngân hàng sẽ yêu cầu khách hàng tìm cách trả hết nợ cũ, sau đó vay lại khoản mới nhưng thực chất lại tiếp tục khoản nợ cũ. Khách hàng đang tiến hành huy động một nguồn vốn mới nhằm mục đích trả nợ một phần/ toàn bộ khoản nợ vay trước đó (Quy định trong Nghị định 94/2018/NĐ-CP).

Đảo nợ đóng vai trò rất quan trọng có thể ảnh hưởng đến hoạt động của các tổ chức tài chính. Nhờ thực hiện đảo nợ, chủ thể vay nợ ngân hàng có thể tránh khỏi tình trạng hồ sơ bị liệt kê vào danh sách nợ xấu tín dụng. Hình thức này giúp dòng tiền được luân chuyển một cách kịp thời và kéo dài thời gian vay nợ, bản thân doanh nghiệp cũng có thể tiếp tục duy trì hoạt động kinh doanh của mình.

Ví dụ: 

• Doanh nghiệp X vay Ngân Hàng A khoản nợ 10 tỷ trong thời hạn 1 năm. Đến ngày trả nợ thì công ty X lại thua lỗ nên không có tiền thanh toán cho Ngân Hàng A. Bởi vì lo sợ phía Ngân Hàng sẽ chuyển khoản nợ 10 tỷ đó thành nợ xấu và thực hiện thu hồi lại tài sản của doanh nghiệp nên tổ chức đã quyết định vay 10 tỷ ở ngân hàng B để trả nợ cho Ngân Hàng đó và kết thúc khoản nợ 10 tỷ đến hạn. 
• Tiếp theo, doanh nghiệp X tiếp tục vay khoản vay có giá trị 10 tỷ/thời hạn 1 năm tại chính Ngân Hàng A và dùng số tiền đó để trả nợ cho Ngân Hàng B. Nhờ vậy thời hạn vay vốn của tổ chức X lại tiếp tục được gia hạn thêm 1 năm. 

Ngân hàng có được phép cho vay đảo nợ không?

Theo quy định tại thông tư số 39/2016/TT-NHNN, việc đảo nợ tại các ngân hàng là vi phạm pháp luật ngoại trừ 2 trường hợp ngoại lệ sau đây: 

• Trường hợp chủ thể vay nợ dùng số tiền của khoản vay mới để trả các khoản lãi suất phát sinh trong thi công, xây dựng công trình. Khi đó, chi phí lãi suất vay tiền đã được tính trong dự toán xây dựng được cấp phép/ phê duyệt bởi cơ quan có thẩm quyền theo quy định pháp luật.
• Trường hợp chủ thể vay nợ dùng khoản vay mới để chi trả cho các khoản nợ thuộc 3 trường hợp sau: Khoản vay chưa thực hiện cơ cấu thời hạn trả nợ Vay vốn phục vụ kinh doanh; thời hạn cho vay không vượt quá thời hạn của khoản vay cũ.

Quy định về đảo nợ của Ngân hàng nhà nước

Theo quy định của thông tư số 39/2016/TT-NHNN, bắt đầu từ ngày 15/03/2017 hình thức đảo nợ bị cấm tại các tổ chức tín dụng (trừ 2 trường hợp ngoại lệ nêu trên).

Còn quy định tại Khoản 8 Điều 3 Nghị định số 94/2018/NĐ-CP có giải thích thuật ngữ “đảo nợ”:  

“Đảo nợ là việc thực hiện huy động vốn vay mới để trả trước một phần hoặc toàn bộ khoản nợ cũ”.

Như vậy, khoản vay cũ được thanh toán, các nghĩa vụ cũ đã được đảm bảo thực hiện, còn việc thực hiện các khoản vay mới đồng nghĩa mang đến khả năng thực hiện nghĩa vụ cũ của chủ thể vay vốn. Bản thân ngân hàng sẽ cung cấp dịch vụ vay cao hơn để đáp ứng nhu cầu vay vốn của khách hàng nếu lựa chọn tiến hành đảo nợ. 

Ngoài ra, đảo nợ còn được hiểu là việc thực hiện một hợp đồng vay vốn mới, các giá trị vay mới và hợp đồng vay mới nhưng được thực hiện với chủ thể cho vay ban đầu/ ngân hàng khác trong tính chất của dịch vụ được cung cấp. Chủ thể cho vay dùng khoản vay mới để trả hợp đồng vay cũ. 

Thủ tục đảo nợ ngân hàng đầy đủ

Bởi vì vay đảo nợ tại ngân hàng không được cho phép thực hiện công khai nên mọi thủ tục cho vay đảo nợ cần được đăng ký theo hồ sơ đáo hạn khoản vay để làm khoản vay mới.

Theo như các quy định hiện hành của luật ngân hàng về việc điều chỉnh hoạt động vay đảo nợ cần đảm bảo đáp ứng theo hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước. Các thủ tục vay tại ngân hàng phải đúng quy trình, đảm bảo đầy đủ những loại giấy tờ cần thiết. 

Tuỳ thuộc vào mỗi ngân hàng và tổ chức tài chính mà bạn lựa chọn để thực hiện vay đảo nợ mà sẽ có những yêu cầu về thủ tục, giấy tờ riêng. Nếu bạn cũng đang có nhu cầu vay vốn đảo nợ, sau đây là một số thông tin về thủ tục vay đảo nợ có thể tham khảo:

• Các loại giấy tờ cá nhân photo: Căn cước công dân, sổ hộ khẩu, giấy kết hôn/ giấy chứng nhận độc thân,… Khi đến ngân hàng để thực hiện thủ tục vay vốn, cần cầm theo các loại giấy tờ gốc để đối chiếu khi cần thiết
• Bộ hồ sơ vay vốn đúng theo mẫu của ngân hàng
• Bản sao hồ sơ vay vốn đối với khoản nợ cũ tại ngân hàng
• Những tài sản được sử dụng thế chấp như giấy chứng nhận sở hữu xe ô tô, sổ đỏ, …; cần phải có bản sao được công chứng, chứng thực trong khoảng thời gian 06 tháng đối
• Hợp đồng thế chấp tài sản, giấy ghi khoản nợ trước đó
• Khách hàng vay vốn là doanh nghiệp cần chuẩn bị thêm giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh được photo và công chứng cùng con dấu của doanh nghiệp để đóng dấu vào hợp đồng vay vốn. 

Về quy trình vay vốn, khách hàng chuẩn bị đầy đủ những giấy tờ như yêu cầu, bạn hãy tìm đến tại trụ sở ngân hàng để tiến hành các bước tiếp theo. Giao dịch viên sẽ thực hiện rà soát và chứng nhận đầy đủ hồ sơ, ký hợp đồng cho cá nhân/ doanh nghiệp vay vốn. Số tiền vay sẽ được nhận một phần hoặc toàn bộ tùy theo quy định của hợp đồng và của tổ chức tín dụng cụ thể. 

Để đảm bảo việc thực hiện diễn ra thuận lợi và nhanh chóng, khách hàng nên trực tiếp hỏi giao dịch viên về quy định của ngân hàng cũng như được hướng dẫn thực hiện chính xác nhất. Không phải rơi vào trường hợp làm sai, thiếu sót và phải bổ sung lại hồ sơ mất thời gian và công sức.

Các hình thức cho vay đảo nợ hiện nay

Có 3 hình thức đảo nợ phổ biến trên thị trường hiện nay:

Vay đảo nợ tại cùng một ngân hàng

Đây là hình thức vay đảo nợ đầu tiên và cũng đang diễn ra rất phổ biến trên thị trường. Khách hàng sẽ tiến hành đăng ký vay mới tại cùng ngân hàng – nơi bạn đang có 1 khoản vay cũ – nhằm mục đích thanh toán khoản tiền nợ trước đó. 

• Các ngân hàng lựa chọn phương thức đảo nợ để hạn chế tiền ra khỏi sự quản lý của tổ chức. Phương pháp được đánh giá cao về sự an toàn và hoàn hảo cho cả doanh nghiệp hay các khách hàng có nhu cầu. 
• Lưu ý: Bạn không thể dùng danh nghĩa của mình để vay một khoản tiền mới mà một cá nhân hoặc pháp nhân khác sẽ được lựa chọn để đứng tên hợp đồng vay vốn mới. Sau khi hồ sơ vay vốn được xét duyệt và dòng tiền rót về thành công, bạn sẽ sử dụng số tiền này để thanh toán cho khoản vay cũ. 

Khách hàng được hưởng mức lãi suất ưu đãi và hấp dẫn hơn từ ngân hàng và đảm bảo thời gian vay vốn được kéo dài, thoải mái, ít bị áp lực về thời hạn trả nợ.  

Vay đảo nợ từ các đơn vị tài chính bên ngoài

Hình thức này hiện nay cũng được đông đảo khách hàng áp dụng: 

• Theo đó, khi khoản nợ cũ tại ngân hàng đến hạn, bạn sẽ vay nóng tại tổ chức tài chính bên ngoài một số tiền để thanh toán trước khoản nợ, rồi bạn lại tiếp tục vay mới tại ngân hàng mà bạn vừa trả nợ xong để có tiền thanh toán cho các tổ chức tài chính bên ngoài. 
• Đặc điểm: Hầu hết các đơn vị tài chính bên ngoài cung cấp khoản vay với số tiền lớn kèm theo mức lãi suất cao, thời hạn ngắn. Cho nên hình thức đảo nợ này chỉ là một biện pháp tạm thời giúp cá nhân/ doanh nghiệp kịp thời xoay dòng tiền để trả nợ cũng như kéo dài thời gian vay vốn. 

Nếu vay tiền từ đơn vị ngoài lâu ngày, vay nhưng không dùng tiền để trả nợ như ý định ban đầu thì bạn dễ rơi vào tình trạng rủi ro tài chính, số nợ tăng lên nhanh chóng tạo ra áp lực trả nợ càng lớn. 

Vay chuyển từ ngân hàng này sang ngân hàng khác

Hình thức này thường áp dụng cho những trường hợp chủ thể vay vốn biết được tại ngân hàng khác có một khoản vay với mức lãi suất hấp dẫn hơn. Khi đó, họ sẽ vay tiền từ ngân hàng mới để tất toán hợp đồng nợ tại ngân hàng cũ. 

Nếu lựa chọn vay theo hình thức này thì hợp đồng vay nợ đã được chuyển từ ngân hàng này sang một ngân hàng khác. Thời gian vay vốn bị kéo dài cùng với cơ hội hưởng một mức lãi suất hấp dẫn hơn theo quy định của ngân hàng mới.

Có nên vay đảo nợ không?

Hình thức vay đảo nợ tồn tại cả ưu điểm lẫn nhược điểm mà người tham gia nếu không nắm rõ sẽ ảnh hưởng đến tài chính của mình. Để trả lời được câu hỏi có nên vay đảo nợ hay không, cùng VNSC tìm hiểu rõ những ưu – nhược điểm của vay đảo nợ, từ đó có được quyết định lựa chọn hình thức luân chuyển, xoay vòng vốn phù hợp:

Ưu điểm

Hoạt động vay đảo nợ hiện nay thường diễn ra tại hầu hết các tổ chức tín dụng, ngân hàng,… Chủ thể vay vốn quan tâm đến hình thức này nhờ vào những ưu điểm nổi bật sau đây:

• Vay đảo nợ giúp giảm thiểu tình trạng nợ xấu của doanh nghiệp: Bởi vì doanh nghiệp đã kịp thời thanh toán khoản nợ đến hạn đối với ngân hàng, doanh nghiệp tránh khỏi nguy cơ bị liệt kê vào danh sách nợ xấu tín dụng. Thực tế việc có tên trong danh sách này sẽ ảnh hưởng khá nhiều và theo chiều hướng tiêu cực: Tổ chức gặp khó khăn trong việc đăng ký vay vốn cho các lần tiếp theo tại hầu hết các các ngân hàng trên thị trường. Chưa kể khoản nợ mới vay còn ược xếp vào danh sách nợ tốt, không ảnh hưởng đến cá nhân hay doanh nghiệp.
• Đảo nợ giúp dòng tiền được luân chuyển liên tục, giúp công việc kinh doanh của doanh nghiệp đảm bảo hơn, có thể thuận lợi vượt qua cơn khủng hoảng về tài chính, tiếp tục đầu tư. 
• Đảo nợ về bản chất cũng là một khoản vay mới, chủ thể vay vốn có cơ hội được vay với mức lãi suất thấp và thời gian vay được tính lại từ đầu. 

Hạn chế

Dưới đây là nhược điểm mà bạn không thể bỏ qua trước khi quyết định có nên vay đảo nợ hay không:

• Nguy cơ về nợ xấu: Vay đảo nợ sẽ giúp bạn thanh toán khoản nợ trước đó kịp thời và tránh nguy cơ bị rơi vào danh sách nợ xấu. Tuy nhiên, bạn vẫn đang ở trạng thái thiếu nợ với một hợp đồng vay nợ mới, nếu không có sự kiểm soát phù hợp thì nguy cơ rơi vào nợ xấu vẫn rất cao.
• Rủi ro về trách nhiệm dân sự và hình sự: Việc vay đảo nợ tại các tổ chức tín dụng phải được tiến hành dựa trên những quy định, hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ. Tuy nhiên, hệ thống các quy phạm hiện nay còn khá lỏng lẻo, nếu không cẩn thận, bạn sẽ dễ dàng có các hành vi vi phạm pháp luật. Từ đó, bạn sẽ phải gánh chịu các trách nhiệm dân sự, hình sự khác,…
• Việc vay đảo nợ thường xuyên có thể dẫn đến tâm lý phụ thuộc dành cho các chủ doanh nghiệp. Vì chỉ cần đi vay một khoản mới để trả khoản cũ là tổ chức lại tiếp tục có thời gian đầu tư kiếm lời thay vì phải chịu áp lực trả nợ khi đến hạn. Ngoài ra, điều này sẽ làm việc phản ánh tình hình kinh doanh của các công ty thiếu sự chính xác. Khi đó các đơn vị tài chính, tổ chức tín dụng khác có thể gặp khó khăn trong việc đánh giá hồ sơ.

Như vậy, tùy vào nhu cầu, mục đích của cá nhân/ tổ chức mà hình thức vay đảo nợ sẽ được lựa chọn sử dụng. Miễn sao người tham gia đủ tỉnh táo, có sự nghiên cứu trước khi ra quyết định thì tin rằng kết quả cuối cùng của việc sử dụng phương thức vay đảo nợ đạt được mong muốn của từng người/ tổ chức.

Trên đây là toàn bộ thông tin quan trọng về đảo nợ, đặc điểm, hình thức và quy định của pháp luật đối với vay đảo nợ. Tuy nhiên, trong quá trình tham gia nhà đầu tư nên tìm hiểu rõ hoặc nhờ sự hỗ trợ trực tiếp từ đơn vị cung cấp dịch vụ vay đảo nợ để đảm bảo sự chính xác cao nhất. Hy vọng bài đọc sẽ giúp bạn tích lũy được những kiến thức cần thiết trước khi quyết định lựa chọn hình thức vay đảo nợ tại ngân hàng. Đừng quên theo dõi các bài đọc thú vị khác tại VNSC nhé!