Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vừa yêu cầu các công ty chứng khoán dừng việc huy động “gửi tiền” từ nhà đầu tư và buộc phải tất toán toàn bộ các giao dịch đã phát sinh trước ngày 30/6/2024. 

Điều này nhằm ngăn chặn hiện tượng một số công ty chứng khoán sử dụng các kênh như trang web, ứng dụng, hoặc ký hợp đồng trực tiếp với nhà đầu tư để thỏa thuận nhận lãi suất trên số tiền chưa phát sinh giao dịch trong tài khoản.

Theo thông báo mới, các công ty chứng khoán bị yêu cầu ngừng hoạt động này và tất toán tất cả các giao dịch liên quan trước thời hạn đề ra. Các công ty phải báo cáo lộ trình tất toán trước 30/12/2023 và thường xuyên báo cáo kết quả thực hiện cho đến khi tất toán toàn bộ.

Số dư tiền gửi khách hàng tại các công ty chứng khoán đã đạt mức cao nhất trong vòng 5 quý, là khoảng 77.000 tỷ đồng tính đến hết quý III/2023. Trong những năm gần đây, số tiền khách hàng gửi tại các công ty chứng khoán luôn được duy trì ở mức cao.

Thực tế, nếu trừ đi phần tiền nhằm đảm bảo an toàn cho giao dịch thì số tiền này có hai dạng chính. Dạng thứ nhất là nhà đầu tư để tiền trong tài khoản để chờ mua nhưng vẫn chưa đến thời điểm mua. Các công ty chứng khoán thường coi đây là loại tiền gửi không kỳ hạn và trả lãi hàng tháng mức với lãi khoảng 0.1-0.2%/tháng. 

Dạng thứ hai là một biến tướng của hình thức gửi tiết kiệm. Các công ty chứng khoán sẽ cung cấp các khách hàng các gói tiền gửi khác nhau với mức lãi suất cao hơn đáng kể so với ngân hàng chính thống. Đây được coi là một cách huy động vốn khác của các công ty chứng khoán ngoài việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp, nhằm phục vụ cho hoạt động vay margin và tự doanh của công ty chứng khoán.

Quyết định của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nhằm ngăn chặn hành vi biến tướng huy động vốn từ nhà đầu tư của các công ty chứng khoán. Sau đợt cảnh báo này, dự kiến các công ty sẽ phải điều chỉnh hoạt động tự doanh và có thể thu hẹp hoạt động này để tất toán tiền cho nhà đầu tư. Ngoài ra, hoạt động cho vay ký quỹ cũng có thể có sự thay đổi khi mất đi nguồn tiền “dễ dãi” này.

Mặt khác, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng nhấn mạnh về hiện tượng các công ty chứng khoán thực hiện thỏa thuận, ký kết hợp đồng tín dụng với ngân hàng thương mại, trong đó, có nội dung cho phép ngân hàng trích tiền từ tài khoản thanh toán của công ty chứng khoán để thu hồi nợ khi công ty chứng khoán không thanh toán đúng hạn. 

Việc này có thể gây hiểu lầm rằng tài khoản thanh toán này bao gồm cả tài khoản chuyên dụng của nhà đầu tư đứng tên công ty chứng khoán tại ngân hàng. Do vậy, để tránh hiểu nhầm và đảm bảo an toàn cho thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước yêu cầu các công ty chứng khoán không được thực hiện những thỏa thuận như vậy.

Cuối cùng, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đề xuất các công ty chứng khoán phải đảm bảo khả năng thanh toán, chi tiền, và chi trả tiền gửi giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư trong mọi tình huống để đảm bảo tính ổn định của thị trường.