Blockchain là gì? Hiểu đơn giản về lĩnh vực Blockchain

Hầu hết tất cả mọi người khi nhắc tới blockchain sẽ nghĩ đến những đồng tiền ảo Bitcoin. Tuy nhiên ít ai biết rằng blockchain là một cuộc cách mạng thông tin mang lại tầm ảnh hưởng rất lớn trong việc quản lý dữ liệu tại thời đại công nghệ số. Vậy thì blockchain là gì? Chúng ta sẽ tìm thấy câu trả lời ở dưới đây. 

Blockchain là gì?

Blockchain (chuỗi khối) là hệ thống cơ sở dữ liệu lưu trữ thông tin trong các khối thông tin và được liên kết với nhau bằng mã hóa và được mở rộng theo thời gian. Mỗi khối thông tin đều sẽ chứa các thông tin về thời gian khởi tạo và liên kết với khối trước đó kèm với thời gian và dữ liệu giao dịch. Khối thông tin khi được nhập vào chuỗi blockchain sẽ không thể thay đổi được, mà chỉ có thể bổ sung thêm thông tin khi có sự đồng ý từ tất cả mọi người.

Khối thông tin trong blockchain đang được đề cập là những cuộc giao dịch trên thực tế.

Hiểu như thế nào về Công nghệ Blockchain? 

Đặc điểm của blockchain

• Phi tập trung

Công nghệ blockchain sẽ chuyển quyền kiểm soát và quyết định từ một bộ phận tập trung (cá nhân, tổ chức) sang một mạng lưới phân tán. Với tính chất minh bạch từ mạng lưới phân tán, Blockchain sẽ giảm thiểu nhu cầu phải có sự tin tưởng giữa hai bên tham gia. Bên cạnh đó, hệ thống sẽ ngăn cản những người tham gia dùng quyền hạn của bản thân làm suy yếu chức năng của mạng lưới.

• Bất biến

Các thông tin được ghi vào hệ thống sẽ không thể thay đổi được, nghĩa là không một ai có thể làm giả giao dịch sau khi các thông tin về giao dịch đã được ghi lại và được chia sẻ trên sổ cái. Nếu trong trường hợp bản ghi có lỗi thì người tham gia sẽ phải thêm giao dịch mới để bù đi phần lỗi đó và hai giao dịch này đều được ghi lại trên hệ thống. 

• Đồng thuận 

Hệ thống Blockchain sẽ được thiết lập các quy tắc về sự đồng thuận của người tham gia cho phép ghi lại các giao dịch. 

Thành phần chính của blockchain

• Sổ cái phân tán

Sổ cái phân tán là cơ sở dữ liệu được dùng chung trong mạng lưới giao dịch, nơi mà mọi người trong nhóm có thể chỉnh sửa. Trong hầu hết các trình chỉnh sửa văn bản chung, ai có quyền chỉnh sửa đều có thể xóa toàn bộ tệp. Tuy nhiên với đặc điểm Bất biến, người tham gia sẽ không thể xóa các giao dịch đã được ghi trên sổ cái. 

• Hợp đồng thông minh

Các công ty sẽ dùng hợp đồng thông minh để quản lý các hợp đồng kinh doanh mà không cần bên thứ ba hỗ trợ. Hợp đồng này là các chương trình được lưu trữ trên hệ thống Blockchain tự động với các điều kiện đã được mặc định sẵn. Điều kiện Nếu thì là điều kiện để các hợp đồng thông minh được thiết lập chạy và để các giao dịch được hoàn thành một cách tin cậy. 

• Mật mã khóa công khai

Đây là một tính năng bảo mật để xác định những người tham gia duy nhất trong mạng lưới Blockchain. Cơ chế này sẽ tạo ra hai bộ mã khóa cho các thành viên trong mạng lưới. Một mã khóa là mã khóa công khai để mọi người dùng chung và mã còn lại sẽ là khóa riêng tư cho mỗi thành viên. Hai loại khóa này sẽ hoạt động cùng nhau để mở dữ liệu trong sổ cái. 

Cách hoạt động

Bước 1: Ghi lại giao dịch

Giao dịch sẽ cho thấy sự lưu động tài sản từ bên này sang bên kia trong mạng lưới chuỗi khối, Các giao dịch sẽ được ghi lại dưới dạng một khối dữ liệu và các thông tin như: Giao dịch gồm những ai tham gia? Giao dịch ở đâu? Xảy ra khi nào? Xảy ra vì lý do gì? Số lượng tài sản được giao dịch là bao nhiêu?

Bước 2: Đạt được sự đồng thuận

Hầu hết những người tham gia mạng lưới blockchain phân tán phải đồng ý rằng các giao dịch được ghi lại là hợp lệ. Các quy tắc thỏa thuận thường sẽ bắt đầu khi mạng lưới được thiết lập. 

Bước 3: Liên kết các khối

Khi những người tham gia đạt được sự đồng thuận, các giao dịch trên chuỗi khối sẽ được viết lại. Với các hàm giao dịch, các hàm mật mã cũng được thêm vào các khối mới. Hàm mật mã sẽ đóng vai trò như một mắt xích liên kết các khối với nhau. Nếu nội dung của khối bị cố ý hoặc vô ý sửa đổi, hàm mật mã sẽ bị thay đổi. Đây được coi như là một cách thức để phát hiện ra dữ liệu bị làm giả hay không

Bước 4: Chia sẻ sổ cái

Hệ thống blockchain sẽ phân phối bản sao mới nhất của sổ cái trung tâm cho toàn bộ người tham gia. 

Tầm quan trọng của công nghệ blockchain? 

Trong các cuộc giao dịch tài chính, cả người mua và người bán đều là người ghi lại các giao dịch tiền tệ nhưng sẽ không có nguồn nào đáng tin cậy. Người bán có thể khẳng định họ chưa nhận được tiền, trong khi họ đã nhận rồi. Và người mua có thể phản hồi họ đã chuyển tiền rồi nhưng thực ra là họ chưa thanh toán. 

Vì những thách thức trên, yêu cầu cần phải có một bên thứ 3 đáng tin cậy để có thể giám sát và sát thực các giao dịch tài chính. Tuy nhiên sự có mặt của bên thứ 3 này sẽ có một yếu điểm đó là nó không chỉ làm cho giao dịch trở nên phức tạp mà trong trường hợp cơ sở dữ liệu bị ảnh hưởng thì cả hai bên đều sẽ bị thiệt hại. 

Blockchain sẽ hạn chế những vấn đề như vậy bằng cách tạo ra một hệ thống chống làm giả, phi tập trung và ghi lại các giao dịch. Khi giao dịch tài sản được diễn ra, hệ thống sẽ tạo ra cho người mua và người bán một sổ cái riêng. Các giao dịch sẽ được cả hai bên chấp thuận và được cập nhật tự động vào sổ cái của cả hai trong thời gian thực. Và cũng nhờ đặc tính vậy nên blockchain đã ngày càng được sử dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực khác nhau, có thể kể đến như tạo ra tiền kỹ thuật số Bitcoin

Lợi ích và hạn chế của Blockchain

Lợi ích:

• Bảo mật nâng cao: Hệ thống Blockchain sẽ cung cấp mức độ bảo mật và sự tin cậy cao. Hoạt động dựa trên 3 nguyên tắc mật mã, tập trung, đồng thuận để tạo ra hệ thống phần mềm có bảo mật cao, gần như không thể bị làm giả.
• Cải thiện hiệu quả: Thông thường các hoạt động giao dịch giữa các doanh nghiệp với nhau sẽ tốn khá nhiều thời gian và tạo ra sự tắc nghẽn trong quá trình hoạt động nhất là khi có sự tham gia của bên thứ 3. Với tính chất minh bạch, Blockchain sẽ làm cho các giao dịch như vậy trở nên nhanh hơn và hiệu quả hơn.
• Kiểm tra nhanh hơn: Doanh nghiệp phải có khả năng tạo, trao đổi, lưu trữ xây dựng các giao dịch điện tử theo cách thức có thể kiểm tra được nhưng vẫn phải đảm bảo an toàn. Cả bản ghi trong hệ thống Blockchain sẽ được sắp xếp theo thứ tự thời gian dẫn đến việc kiểm tra các dữ liệu khi cần cũng sẽ nhanh hơn và hiệu quả hơn. 

Hạn chế

• Vẫn có rủi ro bị hack: Dù hoạt động dưới cơ chế Proof of Work (cơ chế xác thực toàn mạng lưới) nhưng các ứng dụng trên Blockchain vẫn bị các Hacker mạng dòm ngó.
• Sửa đổi dữ liệu khó: Các dữ liệu khi được nhập vào hệ thống sẽ rất khó để thay đổi. Vì thế tính ổn định vừa là lợi thế mà vừa là một bất tiện đối với những người tham gia vào hệ thống
• Sự bất tiện của private key: Mỗi cá nhân khi tham gia vào hệ thống đều sẽ được cấp một Private key để truy cập vào tài khoản tiền của mình. Nếu người dùng bị mất mật khẩu thì số tiền của họ có thể sẽ bị mất mà không thể làm gì được. 

Ứng dụng của công nghệ Blockchain

Với những đặc điểm nổi trội của mình trong việc quản lý các cơ sở dữ liệu, người ta đã ứng dụng Công nghệ Blockchain như thế nào vào những lĩnh vực ở đời sống hiện tại? 

Giáo dục 

Hệ thống Blockchain sẽ hỗ trợ hạn chế tình trạng gian lận trong quá trình học tập, xin học bổng như khai gian về kết quả học tập, kinh nghiệm làm việc,… Với tính năng hợp đồng thông minh, các điều khoản về nội quy đào tạo có thể được thực hiện một cách tự động giúp xử lý các vấn đề vi phạm, xử lý phản hồi của học sinh,….

Ứng dụng trong Giáo dục:

• Theo dõi và lưu trữ bảng điểm bằng cấp của học sinh, sinh viên 
• Đánh giá năng lực của một cá nhân so với các yêu cầu đầu vào dựa trên cơ sở dữ liệu về học tập và điểm số. 
• Blockchain sẽ hỗ trợ các đơn vị thẩm định giáo dục quản lý mức độ đánh giá sự uy tín trong nghiên cứu khoa học

Quản lý số lượng phiếu bầu cử

Các giao dịch đã từng xảy ra đều có sẵn để xem trên sổ cái công khai nên một đảng chính trị sẽ không thể thay đổi hoặc xóa phiếu bầu. Đối với các cuộc bầu cử, những cuộc giao dịch đều sẽ được ẩn danh, tức là không ai có thể biết được danh tính của các cử tri. Thay vào đó, danh tính công dân có thể liên kết với khóa riêng tư mà chỉ người dùng cá nhân mới có quyền truy cập. Điều này sẽ đảm bảo công dân chỉ có thể bỏ phiếu 1 lần

Tài chính

Trong lĩnh vực tài chính, các vấn đề về bảo mật thông tin người dùng, lạm quyền là những vấn đề thường xuyên xảy ra. Ngày nay với tính năng hợp đồng thông minh và ưu điểm của nó như tiết kiệm chi phí, giao dịch nhanh, tối ưu hóa các rủi ro thì đây sẽ là một lựa chọn sáng suốt

Các ứng dụng có thể kể đến như: 

• Xác thực thông tin khách hàng, khả năng tín dụng không qua trung gian 
• Quản lý và giảm thiểu các rủi ro thanh toán do các vấn đề trục trặc kỹ thuật trước khi thanh toán giao dịch 
• Sổ cái kỹ thuật số luôn được xác minh, cập nhật liên tục các giao dịch ngang hàng.

Chuỗi cung ứng

Chuỗi cung ứng đề cập đến cách hàng hóa di chuyển từ điểm xuất phát đến điểm cuối cùng. Hiện tại rất khó để theo dõi các giai đoạn riêng lẻ của hàng trình vì mỗi phần của chuỗi cung ứng đều sử dụng các hệ thống tập trung của riêng minh. Tuy nhiên, bằng công nghệ Blockchain, các quy trình chuỗi cung ứng sẽ cung cấp cho người tham gia một cái nhìn tổng quát để tiện theo dõi tiến độ. 

Từ đây, việc theo dõi chuỗi cung ứng sẽ hiệu quả và minh bạch, an toàn hơn rất nhiều. 

Ứng dụng của Blockchain vào hệ thống chuỗi cung ứng điển hình như: 

• Quản lý hàng tồn, các kho bãi sản xuất
• Theo dõi nguồn cung nguyên liệu sản xuất trong suốt quá trình sản xuất sản phẩm 
• Theo dõi quá trình sản xuất, số lượng xuất ra bán vào của chuỗi sản xuất 

Xu hướng công nghệ Blockchain 

Với những lợi ích của mình, công nghệ Blockchain đã được ứng dụng khá nhiều trong các lĩnh vực khác nhau ngoài tài chính. Một câu hỏi đặt ra là: “Vậy thì trong tương lai xu hướng của Blockchain sẽ thay đổi như thế nào?”

• Công nghệ Blockchain ngày càng được tin tưởng hơn: Kể từ khi có sự can thiệp của nhà nước thì công nghệ Blockchain sẽ ngày càng được tin tưởng hơn dựa trên các ưu điểm vượt trội của nó 
• Tiền ảo sẽ ngày càng xuất hiện và phát triển: Các nhà đầu tư sẽ ngày càng tin vào sự phát triển của tiền ảo, nhất là Bitcoin
• Mở rộng tính ứng dụng: Bên cạnh lĩnh vực chính là Tài chính, công nghệ Blockchain đang có tiềm năng được ứng dụng vào các hoạt động quản lý khác như quản lý nhà nước, bầu cử cũng như là các ngành khác.

Tổng kết lại, Blockchain là một hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu hiện đại, giúp thỏa mãn những yêu cầu cần có từ người tham gia hệ thống. Mong rằng bài viết này đã giúp mọi người hiểu được ý nghĩa của Blockchain cũng như là ứng dụng và xu hướng của nó trong thời đại công nghệ hiện nay.