Chỉ số D/E là gì? Tìm hiểu các thông tin cơ bản về chỉ số D/E

Chỉ số D/E là một trong những chỉ số quan trọng trong lĩnh vực tài chính doanh nghiệp. Vậy cụ thể chỉ số D/E là gì và chỉ số này thể hiện điều gì cho sức khỏe tài chính của một doanh nghiệp? Cùng VNSC tìm hiểu chi tiết các thông tin về chỉ số này qua bài viết dưới đây nhé!

Chỉ số D/E là gì?

Chỉ số D/E (Debt to Equity Ratio), tức là tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu, thể hiện phần trăm của vốn mà doanh nghiệp huy động từ việc vay mượn so với vốn mà công ty đã đầu tư từ cổ đông. Đây là một công cụ quan trọng để đánh giá mức độ đòn bẩy tài chính của doanh nghiệp. Chỉ số này cũng là một thước đo quan trọng giúp doanh nghiệp tự đánh giá và hiểu rõ về tình hình tài chính của mình, phát hiện các rủi ro tiềm ẩn và có thể thực hiện các biện pháp ứng phó kịp thời.

Công thức tính chỉ số D/E

Chỉ số D/E (Debt to Equity Ratio) của một doanh nghiệp được tính toán bằng cách sử dụng công thức sau:

D/E = Nợ phải trả/ Vốn chủ sở hữu

Ở đây:

• “Nợ phải trả” (liabilities) bao gồm tổng số tiền vay ngắn hạn (current liabilities) và dài hạn (long-term liabilities) mà doanh nghiệp hoặc tổ chức phải chịu trách nhiệm chi trả theo quy định.
• “Vốn chủ sở hữu” là nguồn vốn mà doanh nghiệp sở hữu hay nhận được từ các nhà đầu tư, cổ đông, các thành viên liên doanh, và nó được sử dụng để phát triển kinh doanh. Tổng vốn chủ sở hữu được tính toán sau khi đã trừ đi các khoản nợ phải trả của công ty.

Cả “nợ phải trả” và “vốn chủ sở hữu” đều được báo cáo chi tiết trong bảng cân đối kế toán trong báo cáo tài chính của công ty. Mặc dù cả hai đều là nguồn vốn quan trọng, tuy nhiên, chúng có các đặc điểm và ý nghĩa riêng biệt. Chính vì vậy, mối quan hệ giữa chúng được sử dụng rộng rãi để phân tích cấu trúc tài chính của doanh nghiệp.

Ví dụ: Để xác định chỉ số D/E của công ty Z dựa trên bảng cân đối kế toán của năm 2023:

Tổng nợ phải trả: 8.216 tỷ đồng

Vốn chủ sở hữu: 14.326 tỷ đồng

D/E = 8.216 / 14.326 = 0.57.

Khi áp dụng công thức này, tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu của công ty Z là 0.57.

Ý nghĩa của chỉ số D/E

Chỉ số D/E đo lường mức độ sử dụng nợ trong hoạt động kinh doanh của một công ty thay vì dựa vào nguồn vốn chủ sở hữu tự có, từ đó phản ánh mức độ phụ thuộc vào nợ của công ty.

Tỷ lệ này có thể thay đổi theo từng ngành công nghiệp và thường được sử dụng để so sánh với các đối thủ cạnh tranh trực tiếp hoặc để theo dõi sự thay đổi về mức độ sử dụng nợ của công ty trong khoảng thời gian cụ thể.

Đối với các nhà đầu tư

• Khi D/E < 1, đây là dấu hiệu cho thấy công ty có khả năng quản lý nợ tốt và năng lực tài chính của họ mạnh mẽ hơn. Chỉ số càng thấp thì tài chính càng ổn định.
• Khi D/E > 1, có nguy cơ rằng công ty đang đối mặt với nguy cơ phá sản, do nợ lớn hơn vốn, và rủi ro tài chính là rất cao. Nhà đầu tư cần xem xét một cách cẩn thận trước khi quyết định đầu tư vào các công ty có chỉ số D/E này.

Thường thì một D/E cao cho thấy mức độ rủi ro tài chính lớn hơn. Tuy nhiên, nếu tỷ lệ này đặc biệt thấp, có thể cho thấy công ty không tận dụng việc vay nợ (sử dụng đòn bẩy tài chính) để mở rộng hoạt động kinh doanh. 

Do đó, khi lựa chọn công ty để đầu tư, nhà đầu tư không nên ngay lập tức loại bỏ các doanh nghiệp có D/E > 1. Nếu công ty biết cách tập trung và sử dụng nguồn vốn vay để tạo ra lợi nhuận và biến lợi nhuận này thành vốn, thì vẫn có thể là cơ hội đầu tư hấp dẫn.

Thực tế, khi sử dụng chỉ số D/E để phân tích, nhà đầu tư thường có thể điều chỉnh để xem xét các khoản nợ dài hạn thay vì ngắn hạn, do mức độ rủi ro của khoản nợ dài hạn thường thấp hơn.

Đối với doanh nghiệp

• D/E < 1: Chỉ số này cho thấy tỷ lệ nợ thấp hơn so với vốn chủ sở hữu, cho biết doanh nghiệp quản lý rủi ro từ nợ tốt. Ví dụ, nếu cần phải thanh toán nợ đột ngột, doanh nghiệp có đủ khả năng tài chính để xử lý.
• D/E > 1: Khi chỉ số này vượt qua ngưỡng 1, đó là dấu hiệu rằng công ty đang sử dụng nợ nhiều hơn so với vốn chủ sở hữu của mình. Công ty cần xem xét và lập kế hoạch để giảm chỉ số D/E, đánh giá rủi ro và thực hiện các biện pháp tương ứng.

Chỉ số D/E bao nhiêu là tốt?

Thường thì D/E dưới 1 được đánh giá là tốt bởi nó thể hiện mức độ sử dụng nợ thấp hơn so với vốn chủ sở hữu của công ty. Tuy nhiên, giá trị này có thể biến đổi tùy theo ngành nghề hoạt động của doanh nghiệp. Ví dụ, trong ngành sản xuất, một D/E dưới mức 2 có thể coi là bình thường, trong khi các công ty công nghệ thường có D/E thấp hơn, thường xoay quanh mức 0.5.

Dựa vào tỷ lệ D/E, nhà đầu tư đánh giá mức độ nợ mà công ty đang gánh so với giá trị tài sản ròng của nợ phải trả. Nợ ở đây bao gồm các khoản phải trả hoặc tái cấp vốn, và có thể gây áp lực lãi vay. Mức độ rủi ro đầu tư cũng tăng khi D/E cao vì doanh nghiệp đang chủ yếu dựa vào việc tài trợ bằng nợ.

Sự tăng trưởng thông qua vay nợ có thể giúp doanh nghiệp tạo ra thu nhập và lợi nhuận cao hơn so với chi phí trả nợ, trong trường hợp này, cổ đông thường là những người hưởng lợi. Ngược lại, nếu chi phí trả nợ lớn hơn đáng kể, giá cổ phiếu có thể giảm và lợi tức cũng sẽ giảm. Việc đánh giá xem D/E nào được coi là tốt cần dựa trên sự phân tích tổng thể của doanh nghiệp, ngành công nghiệp và mục tiêu đầu tư của nhà đầu tư.

Ngoài ra, việc xác định mức D/E được coi là tốt cũng phụ thuộc vào từng giai đoạn trong nền kinh tế. Hoạt động của doanh nghiệp có thể bị ảnh hưởng khác nhau bởi biến động tổng quan từ thị trường trong từng thời kỳ cụ thể.

Những hạn chế của chỉ số D/E

Chỉ số D/E phụ thuộc vào nợ và vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp, nhưng hai khoản này có những đặc điểm làm cho việc xác định D/E không chính xác:

Phân tích về khoản nợ

Đôi khi, cổ phiếu ưu đãi có thể được xem xét là một phần của vốn chủ sở hữu, nhưng các yếu tố như cổ tức, mệnh giá, hoặc quyền thanh lý có thể khiến cho chúng trông giống khoản nợ hơn. Nếu cổ phiếu ưu đãi được tính vào khoản nợ, điều này có thể dẫn đến một chỉ số D/E cao và tạo ra ảnh hưởng rủi ro cao cho doanh nghiệp. 

Tuy nhiên, nếu cổ phiếu ưu đãi được tính vào vốn chủ sở hữu, D/E sẽ giảm. Sự không nhất quán trong việc xác định khoản nợ có thể làm cho kết quả tính toán D/E không hoàn toàn chính xác.

Không phải lúc nào D/E cao hoặc thấp cũng là tốt

Thực tế, có các cổ phiếu trên thị trường có tỷ lệ D/E cao hơn so với mức trung bình, nhưng vẫn có khả năng duy trì dòng thu nhập ổn định. Dù hoạt động của công ty không tăng trưởng nhanh, nhưng họ vẫn có khả năng vay vốn với mức lãi suất thấp nhờ vào sự ổn định.

Các doanh nghiệp trong các ngành có tốc độ tăng trưởng chậm có thể có tỷ lệ đòn bẩy cao so với thu nhập, điều này có thể phản ánh khả năng sử dụng vốn hiệu quả. Ngược lại, các doanh nghiệp trong các ngành chủ lực như tiêu dùng có thể có D/E cao hơn, nhưng vẫn hoạt động hiệu quả.

Cần lưu ý gì khi sử dụng chỉ số D/E trong phân tích chứng khoán?

Lưu ý về yếu tố ngành

Để hiểu rõ về D/E, nhà đầu tư cần xem xét yếu tố ngành. D/E có thể có sự biến đổi lớn tùy theo ngành công nghiệp. Mỗi ngành có nhu cầu về vốn và tốc độ tăng trưởng khác nhau, dẫn đến sự biến đổi của D/E tương ứng.

Ví dụ, trên thị trường, ngành xây dựng có thể có D/E cao hơn so với ngành dịch vụ. Nguyên nhân là ngành xây dựng yêu cầu đầu tư lớn ban đầu cho vật liệu, thiết bị, lao động, trong khi ngành dịch vụ không đòi hỏi nhiều vốn ban đầu và chủ yếu sử dụng nguồn lực trí tuệ để tạo ra hiệu quả công việc.

Kỳ hạn của khoản nợ

Khi so sánh hai công ty dựa trên D/E, cần chú ý đến kỳ hạn của nợ. Các công ty có nợ ngắn hạn phải trả ít hơn thường được ưu tiên hơn, trừ khi có rủi ro từ việc ngân hàng tăng lãi suất cho vay.

Mặc dù hai công ty có cùng tỷ lệ D/E và vốn chủ sở hữu, nhưng kỳ hạn của nợ có thể phản ánh mức độ rủi ro và khả năng quản lý khác nhau của họ.

Tổng hợp nhiều yếu tố khi phân tích

Không nên dựa vào D/E một mình để đưa ra quyết định đầu tư. Nhà đầu tư cần xem xét và đánh giá nhiều yếu tố khác nhau, chẳng hạn như doanh thu, dự án đầu tư, các chỉ số P/E, P/B,… Khi kết hợp nhiều yếu tố này trong quá trình phân tích, bạn sẽ có cái nhìn tổng thể và không bỏ qua bất kỳ rủi ro tiềm ẩn nào, từ đó tăng hiệu quả đầu tư.

Nhìn chung, D/E là một chỉ số cơ bản nhưng có vai trò quan trọng để đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp. Mong rằng bài viết đã giúp bạn hiểu hơn chỉ số D/E là gì cũng như ý nghĩa của chỉ số này.