CAPEX là gì? Ứng dụng chỉ số CAPEX trong đầu tư chứng khoán

CAPEX là một chỉ số được sử dụng khá nhiều trong định giá cổ phiếu.Vậy CAPEX là gì? Bản chất của chỉ số này như thế nào và ứng dụng của chúng trong đầu tư chứng khoán ra sao? Đặc điểm cũng như cách tính chỉ ố CAPEX cần được làm rõ. Hãy cùng VNSC tìm hiểu về chỉ số CAPEX trong đầu tư chứng khoán và cách ứng dụng hiệu quả.

CAPEX là gì?

CAPEX hay Capital Expenditure được định nghĩa là chi phí vốn của doanh nghiệp. Chi phí vốn sẽ bao gồm các chi phí được sử dụng cho đầu tư vào tài sản cố định như: Máy móc, nhà xưởng, thiết bị sản xuất… 

Chi phí CAPEX được sử dụng với mục đích sửa chữa hoặc mua mới tài sản cố định, nâng cấp, bảo dưỡng nhằm làm tăng hiệu suất hoạt động của tài sản cố định. CAPEX là khoản chi phí quan trọng, được quyết định đầu tư bởi đại hội đồng cổ đông của doanh nghiệp.

Để hiểu hơn về chi phí vốn, ví dụ về CAPEX sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về thành phần của loại chi phí quan trọng này:

• Nếu công ty mua một chiếc ô tô phục vụ cho việc đi lại. Chi phí CAPEX sẽ bao gồm các khoản phí: Phí bảo dưỡng xe định kỳ, phí thay lốp xe thủng, phí rửa xe, phí thay dầu nhớt… Tất cả các khoản phí này được hiểu là chi phí cho tài sản cố định của công ty.
• Tương tự, chi phí cho máy móc sản xuất, nâng cấp hệ thống, chi phí đầu tư mới cho máy móc, chi phí bảo dưỡng… Là những chi phí cho tài sản cố định của doanh nghiệp – CAPEX.

Chi phí CAPEX có thể được huy động hoàn toàn từ bên ngoài, bởi các khoản: Huy động vốn từ cổ phiếu, trái phiếu, vốn vay ngân hàng… Để đầu tư cho tài sản cố định, nâng cao hiệu suất hoạt động sản xuất kinh doanh.

Đặc điểm chỉ số CAPEX có gì đặc biệt?

CAPEX là chỉ số quan trọng được sử dụng trong phân tích chứng khoán doanh nghiệp. Đặc điểm chỉ số CAPEX được phân tích dựa trên các tiêu chí sau:

• Về mặt kế toán, CAPEX sẽ là tài sản của công ty, cụ thể là loại tài sản mới mua, áp dụng cho tài sản có giá trị vòng đơn lớn hơn 1 năm hoặc chi phí được dùng nhằm kéo dài tuổi thọ tài sản, thể hiện trong báo cáo thu nhập.
• Chỉ số CAPEX trên báo cáo tài chính sẽ cho thấy doanh nghiệp hiện đang dùng bao nhiêu tiền cho đầu tư tài sản cố định, có thể duy trì hoạt động sản xuất và phát triển được hay không?
• Chi phí CAPEX của mỗi công ty sẽ khác nhau, dựa trên chỉ số CAPEX có thể thấy tài sản cố định được liệt kê có liên quan đến chi tiêu vốn hoặc tài sản có thuộc ngành công nghiệp công ty đó chiếm không.
• Dựa trên chỉ số CAPEX trên báo cáo tài chính, doanh nghiệp sẽ biết cách phân bố những chi phí dựa theo dòng đời hữu ích của tài sản.

Cách tính chỉ số CAPEX chuẩn xác nhất

Mỗi doanh nghiệp sẽ có chỉ số vốn CAPEX khác nhau, khác biệt tùy theo nhóm ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh. Cách tính chỉ số CAPEX cần xác định được chi tiết các danh mục của chi phí vốn gồm những gì?

Về cơ bản, danh mục chi phí vốn CAPEX sẽ bao gồm các khoản sau:

• Chi phí đầu tư cho cơ sở vật chất và thiết bị.
• Chi phí cải tạo và nâng cấp cơ sở vật chất hiện có.
• Chi phí đầu tư cho nội thất và đồ đạc văn phòng, nhà xưởng.
• Công cụ phần mềm, phần cứng máy tính, trung tâm dữ liệu, thiết bị văn phòng.
• Đất đai, chi phí khác cho tài sản vô hình như giấy phép, bằng sáng chế, tài sản trí tuệ.

Tùy thuộc vào nhóm ngành và từng lĩnh vực mà chi phí vốn sẽ có sự khác biệt. Ví dụ như công ty trong các nhóm ngành viễn thông, khai thác khoáng sản dầu mỏ, sản xuất… Sẽ có chi phí vốn CAPEX cao hơn rất nhiều so với các ngành nghề khác.

Chỉ số CAPEX sẽ được xác định bằng công thức sau: 

CAPEX = Δ PP&E + Khấu hao hiện tại

Trong đó: 

• CAPEX là chi phí vốn.
• Δ PP&E là sự thay đổi của giá trị bất động sản, thiết bị, máy móc.

Lưu ý khi tính CAPEX, bạn cần tính chi phí vốn đầu tư và tất cả các giá trị khác ở cùng 1 giai đoạn.

Ý nghĩa của chỉ số CAPEX như thế nào?

Chỉ số CAPEX được nhiều chuyên gia tài chính như Warren Buffett coi trọng nhất khi phân tích dòng tiền doanh nghiệp. Đánh giá công ty có sử dụng dòng tiền để đầu tư vào tài sản cố định, phát triển công ty hay không? Từ đó cho thấy tiềm lực phát triển và tăng trưởng của mã cổ phiếu.

Các doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh, thường chỉ sử dụng 1 phần nhỏ lợi nhuận hàng năm để đầu tư cho tài sản cố định, để duy trì vị thế cạnh tranh với đối thủ trên thị trường.

Phân biệt chỉ số CAPEX và OPEX 

Hiện nay, 2 chỉ số CAPEX và OPEX được sử dụng khá nhiều khi phân tích mã chứng khoán doanh nghiệp. 2 chỉ số này đều liên quan đến tình hình sử dụng vốn của doanh nghiệp. Hãy cùng phân biệt chỉ số CAPEX và OPEX để hiểu rõ hơn và sử dụng chúng hiệu quả.

Cả 2 đều là nguồn tiền của doanh nghiệp được phân bổ để duy trì sự hoạt động, phát triển, sản xuất của công ty. Tuy nhiên, chỉ số CAPEX và OPEX khác nhau về ý nghĩa, lợi nhuận và cả cách kế toán và viết trong báo cáo tài chính.

Chỉ số CAPEX bao nhiêu là tốt?

Chỉ số CAPEX đánh giá khả năng cạnh tranh của một doanh nghiệp. Vậy, chỉ số CAPEX bao nhiêu là tốt? Đây là thắc mắc của nhiều nhà đầu tư khi sử dụng giá trị này trong phân tích chứng khoán.

Để xác định CAPEX đạt giá trị bao nhiêu là tốt, chúng ta cần xem xét linh hoạt dựa trên các yếu tố sau:

• Giai đoạn phát triển của công ty đó: Với giai đoạn đầu tiên, công ty sẽ cần dòng tiền lớn đầu tư cho máy móc thiết bị, đầu tư nhà xưởng, mở rộng quy mô. Do vậy, CAPEX sẽ lớn trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, đến giai đoạn sản xuất ổn định thì CAPEX sẽ chủ yếu tập trung cho bảo dưỡng sửa chữa.
• Năng lực tài chính của công ty: Chúng ta cần đánh giá tính tương quan giữa năng lực tài chính và chi phí đầu tư CAPEX để suy ra mức độ khả thi của dự án. Một số dự án sẽ bị gián đoạn, đứt gãy do công ty không có đủ tài chính chi trả cho chi phí vốn ban đầu.
• Giá trị lợi nhuận sau thuế: Những doanh nghiệp có khả năng cạnh tranh về dài hạn chỉ sử dụng 1 phần nhỏ lợi nhuận cho đầu tư, nâng cấp sửa chữa hệ thống.
• Biên lợi nhuận gộp: Với những doanh nghiệp đầu tư CAPEX để gia tăng sản lượng hàng hóa và tăng biên lợi nhuận. Tuy nhiên, nếu so sánh biên lợi nhuận không tăng khi chi phí CAPEX có thể thấy công ty đang làm ăn không hiệu quả.

Trong thực tế, nhà đầu tư chuyên nghiệp sẽ sử dụng chỉ số CAPEX so sánh với lợi nhuận sau thuế để đánh giá phù hợp. Cụ thể như sau:

• Nếu chỉ số CAPEX nhỏ hơn 50% lợi nhuận sau thuế, cho thấy doanh nghiệp hoạt động tốt, có lợi thế cạnh tranh trên thị trường.
• Nếu chỉ số CAPEX nhỏ hơn 25% so với lợi nhuận sau thuế, cho thấy công ty đang có lợi thế cạnh tranh lớn và đáng để đầu tư.

Cách ứng dụng chỉ số CAPEX trong đầu tư chứng khoán hiệu quả

Chỉ số CAPEX được sử dụng trong đầu tư chứng khoán, nhận định mã cổ phiếu có thực sự tiềm năng hay không. Dưới đây là một số cách ứng dụng CAPEX kết hợp với một số chỉ số khác:

Cặp chỉ số CFO/CAPEX

Chỉ số CFO là chỉ số dòng tiền thuần, kết hợp với chi phí vốn sẽ được nhận định như sau: 

• Nếu CFO/CAPEX > 1: Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp tốt, tạo ra được tiền mặt để chi trả cho chi phí vốn.
• Nếu CFO/CAPEX < 1: Hoạt động của công ty không hiệu quả, thua lỗ, không tạo ra đủ dòng tiền để chi trả cho các khoản nâng cấp bảo dưỡng.

Sử dụng chỉ số CAPEX để tính giá trị dòng tiền tự do FCFF

Công thức xác định dòng tiền tự do FCFF dựa trên CAPEX sẽ như sau: 

FCFF = EBIT x (1 – Thuế suất thuế TNDN) + Khấu hao – CAPEX – Thay đổi VLĐ

Dòng tiền tự do của doanh nghiệp là tiêu chi để đo lường tiền được tạo ra từ hoạt động kinh doanh, sau khi trừ thuế. Dựa trên FCFF, nhà đầu tư có thể đánh giá được khả năng quản lý tài chính, sử dụng tiền của doanh nghiệp có hiệu quả không.

Sử dụng kết hợp dòng tiền thuần vốn FCFE

Dòng tiền thuần vốn sẽ được tính sau khi trừ lãi suất, thuế, tiền nợ, chi phí vốn đầu tư… Được xác định bởi công thức sau: 

FCFE = (EBIT – Chi phí lãi vay) x (1 – Thuế suất thuế TNDN) + Khấu hao – CAPEX – Thay đổi VLĐ + (Vay nợ mới – Trả nợ cũ)

Dựa trên công thức trên, nếu FCFE dương, cho thấy doanh nghiệp đang hoạt động có lãi và đáng đầu tư. Nếu FCFE âm, doanh nghiệp đang hoạt động thua lỗ, nhà đầu tư cần cân nhắc.

Chi phí vốn quan trọng với doanh nghiệp và là căn cứ để nhận định mã cổ phiếu tiềm năng. Bài viết trên đây là những thông tin cơ bản về chỉ số CAPEX là gì? Đặc điểm, ý nghĩa cũng như cách xác định chỉ số CAPEX, sẽ giúp nhà đầu tư hiểu rõ chi phí vốn, qua đó giúp bạn đánh giá tiềm năng, cơ hội đầu tư cụ thể.