FDI là gì? Khái niệm, đặc điểm của doanh nghiệp FDI

FDI là thuật ngữ được sử dụng khá phổ biến trong lĩnh vực đầu tư tài chính. Khái niệm này được định nghĩa bởi các tổ chức kinh tế khu vực quốc tế và có quy định cụ thể trong luật pháp quốc gia. Để hiểu rõ về doanh nghiệp FDI là gì cũng như những đặc điểm, vai trò của FDI, hãy cùng VNSC tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

FDI là gì? FDI là viết tắt của từ gì?

FDI là từ viết tắt của Foreign Direct Investment – Đầu tư trực tiếp nước ngoài. Đây là loại hình đầu tư trong đó một công ty hoặc cá nhân từ một quốc gia đầu tư hay mua lại tài sản (như công ty, nhà máy, bất động sản) ở một quốc gia khác. Đặc điểm chính của FDI là nó liên quan đến mối quan hệ lâu dài và sự kiểm soát ảnh hưởng đáng kể của nhà đầu tư nước ngoài đối với doanh nghiệp nơi khoản đầu tư được thực hiện.

FDI có nhiều hình thức khác nhau, liên quan đến một loạt các ngành công nghiệp, chẳng hạn như sản xuất, dịch vụ, cơ sở hạ tầng, … FDI được coi là động lực quan trọng cho tăng trưởng và phát triển kinh tế của cả một đất nước. Nó mang lại vốn, công nghệ và chuyên môn quản lý, tạo việc làm, chuyển giao kỹ năng – kiến thức. Ngoài ra, FDI còn giúp mở ra thị trường mới và cải thiện quan hệ thương mại toàn cầu.

Các chính phủ thường có chính sách và quy định để thu hút – điều tiết FDI vì sự tác động đáng kể của nó đến nền kinh tế quốc gia. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều tranh luận về lợi ích và hạn chế tiềm tàng của FDI, các tác động của nó có thể khác nhau tùy thuộc vào nhiều yếu tố như tính chất đầu tư, chính sách hiện hành và hoàn cảnh cụ thể của các quốc gia liên quan.

Nguồn gốc và bản chất của FDI

FDI có nguồn gốc từ quá trình toàn cầu hóa và mở rộng thương mại quốc tế. Nó phát triển đáng kể trong nửa sau của thế kỷ 20 và tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu.

Nguồn gốc của FDI:

• Bối cảnh sau Thế chiến thứ hai: Sau Thế chiến thứ hai, nhu cầu hồi phục và phát triển ở nhiều quốc gia sau bị chiến tranh tàn phá là rất lớn. Hoa Kỳ thông qua nhiều chính sách đã cung cấp hỗ trợ tài chính cho các quốc gia châu Âu để tái phục hồi. Điều này cũng đánh dấu một hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài đầu tiên khi các công ty Mỹ đầu tư vào châu Âu để hỗ trợ quá trình phục hồi của khu vực này.
• Hội nhập kinh tế và tự do hóa thương mại: Sự hình thành của các tổ chức kinh tế quốc tế như Hiệp định chung về thuế quan và thương mại (GATT) và Tổ chức Thương mại thế giới (WHO) đã tạo điều kiện cho để giảm bớt các rào cản thương mại. Điều này khuyến khích đầu tư xuyên biên giới và mở đường cho dòng vốn FDI đáng kể hơn.
• Tiến bộ công nghệ: Những tiến bộ trong công nghệ vận tải và truyền thông giúp các công ty vận hành, quản lý công ty con ở nước ngoài dễ dàng hơn. Điều này làm giảm những thách thức hậu cần liên quan đến kinh doanh quốc tế.

Các loại đầu tư nước ngoài FDI sẽ gồm những gì?

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) có nhiều hình thức khác nhau tùy thuộc vào tính chất của khoản đầu tư và mức độ kiểm soát rủi ro nhà đầu tư tìm kiếm. Các hình thức FDI phổ biến như:

• Đầu tư Greenfield: Trong khoản đầu tư vào lĩnh vực xanh, công ty sẽ thành lập cơ sở mới ở nước ngoài bằng việc xây dựng một nhà máy, văn phòng hoặc cơ sở hạ tầng khác. Đầu tư vào lĩnh vực xanh thường đòi hỏi vốn đáng kể.
• Sáp nhập và mua lại (M&A): Đây là hình thức doanh nghiệp mua lại cổ phần kiểm soát, tài sản hoặc sáp nhập với một doanh nghiệp khác để thành lập một doanh nghiệp mới.
• Liên doanh: Trong liên doanh, hai hoặc nhiều công ty, thường từ các quốc gia khác nhau liên kết để cùng tạo ra một tổ chức mới hoặc cộng tác trong một dự án cụ thể. Mỗi bên sẽ đóng góp nguồn lực, kiến thức chuyên môn, vốn và chia sẻ rủi ro cũng như lợi ích của liên doanh.
• Công ty con thuộc sở hữu toàn bộ: Công ty con thuộc sở hữu toàn bộ là công ty được sở hữu và kiểm soát hoàn toàn bởi một công ty mẹ nước ngoài. Công ty mẹ có toàn quyền quyết định và chịu mọi rủi ro, lợi ích gắn liền với hoạt động của công ty con. 

Ngoài ra còn một số loại hình đầu tư nước ngoài khác như: Đầu tư vốn cổ phần, đầu tư FDI vào lĩnh vực cùng ngành (chiều ngang), FDI vào một chuỗi cung ứng (chiều dọc), FDI không vốn chủ sở hữu, …

Mỗi loại hình FDI đều có những ưu điểm và rủi ro riêng, việc lựa chọn loại hình đầu tư phụ thuộc vào các yếu tố như mục tiêu chiến lược, tính chất của ngành và môi trường pháp lý ở quốc gia đó.

Doanh nghiệp FDI là gì?

Doanh nghiệp FDI là một công ty hoặc tổ chức kinh doanh đã nhận được đầu tư trực tiếp nước ngoài từ tổ chức hoặc cá nhân có trụ sở tại quốc gia khác. Điều này có nghĩa là một phần quyền sở hữu và kiểm soát doanh nghiệp thuộc về nhà đầu tư nước ngoài hoặc công ty mẹ ở nước ngoài.

Vai trò của FDI

Doanh nghiệp FDI mang những ý nghĩa nhất định đối với cả nhà đầu tư nước ngoài và quốc gia tiếp nhận đầu tư. 

• Đối với nhà đầu tư nước ngoài, họ được hiện diện trực tiếp ở thị trường nước ngoài, có khả năng tiếp cận các nguồn lực và cơ hội phát triển mới.
• Đối với nước sở tại: Việc có doanh nghiệp FDI sẽ mang lại những lợi ích như tăng vốn đầu tư, tạo việc làm, chuyển giao công nghệ và cải thiện tiềm năng nền kinh tế địa phương. Tuy nhiên, điều quan trọng là các nước tiếp nhận đầu tư phải xem xét cẩn thận điều khoản và điều kiện của FDI để đảm bảo rằng nó phù hợp với các mục tiêu kinh tế và chiến lược của họ cũng như tuân thủ quy định và chính sách của địa phương.
• Chuyển giao kiến thức và công nghệ: FDI thường liên quan đến việc chuyển giao công nghệ, kỹ năng và chuyên môn quản lý từ nhà đầu tư nước ngoài sang nước sở tại. Điều này sẽ làm phát triển về chuyên môn và năng lực của địa phương.
• Tạo việc làm và phát triển kỹ năng: FDI có thể tạo ra cơ hội việc làm ở nước sở tại. Ngoài ra, nó còn góp phần phát triển các kỹ năng và kiến thức chuyên môn của địa phương, vì nhân viên được tiếp xúc với công nghệ tiên tiến, thực tiễn quản lý.
• Tiềm năng tác động lan tỏa: FDI có tác động lan tỏa tích cực đến nền kinh tế như cơ sở hạ tầng được cải thiện, tăng năng suất và nâng cao khả năng cạnh tranh.
• Đa dạng ngành và lĩnh vực: FDI không giới hạn ở các ngành hoặc lĩnh vực cụ thể. Nó bao gồm một loạt các hoạt động kinh tế, bao gồm sản xuất, dịch vụ, tài nguyên thiên nhiên, công nghệ, …
• Hội nhập toàn cầu và tiếp cận thị trường: FDI giúp hội nhập nền kinh tế của một quốc gia vào thị trường toàn cầu. Nó mang lại khả năng tiếp cận các thị trường mới, cho cả sản phẩm của nước sở tại và sản phẩm dịch vụ của nhà đầu tư nước ngoài.

Đặc điểm của FDI

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) có một số đặc điểm khác biệt so với các hình thức đầu tư quốc tế khác như sau:

• Cam kết dài hạn: FDI thường liên quan đến cam kết dài hạn của nhà đầu tư nước ngoài. Không giống như đầu tư gián tiếp, có thể dễ dàng mua hoặc bán, FDI ngụ ý sự gắn kết lâu dài và đáng kể hơn với nước sở tại.
• Kiểm soát và gây ra ảnh hưởng đáng kể: FDI tạo cho nhà đầu tư nước ngoài khả năng kiểm soát cũng như gây ảnh hưởng đáng kể đối với doanh nghiệp được nhận khoản đầu tư. Điều này thường bao gồm quyền ra quyết định, kiểm soát quản lý và khả năng định hướng chiến lược của công ty.
• Thành lập hoặc mua lại tài sản: FDI có thể dưới hình thức thành lập một doanh nghiệp mới hoặc mua lại tài sản hiện có ở nước sở tại. Điều này liên quan đến việc xây dựng cơ sở vật chất mới (đầu tư vào lĩnh vực xanh) hoặc sáp nhập, mua lại, liên doanh.
• Chia sẻ rủi ro và lợi ích: Trong liên doanh và nhiều hình thức hợp tác khác của FDI, rủi ro và lợi ích thường được chia sẻ giữa các bên tham gia. Điều này bao gồm cả việc chia sẻ khoản đầu tư tài chính, trách nhiệm hoạt động và lãi lỗ.

Thực trạng thu hút vốn FDI hiện nay tại Việt Nam

Vốn đầu tư nước ngoài vào thị trường Việt Nam trong nửa đầu năm 2023 đã đạt hơn 13,43 tỷ USD, bằng 95,7% so với cùng kỳ.

Theo thông tin của Tổng cục thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) đưa ra trong cuộc họp báo cáo số liệu thống kê kinh tế – xã hội quý II và 6 tháng đầu năm 2023 tại Hà Nội vào sáng 29/6.

• Tính đến ngày 20/6, tổng vốn đăng ký cấp mới, điều chỉnh, góp vốn mua cổ phần, mua vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài đạt hơn 13,43 tỷ USD, bằng 95,7% cùng kỳ. Vốn đầu tư cấp mới và góp vốn mua cổ phần tiếp tục tăng so với cùng kỳ năm ngoái.
• Có 1.293 dự án được cấp phép mới với tổng vốn đăng ký hơn 6,49 tỷ USD, số dự án tăng 71,9% và số vốn tăng 31,3%.
• Có 632 lượt dự án đăng ký điều chỉnh vốn đầu tư (tăng 29,8% so với cùng kỳ), tổng vốn đầu tư tăng thêm gần đạt 2,93 tỷ USD (giảm 57,1%).
• Trong nửa đầu năm nay, nhà đầu tư nước ngoài thực hiện 1.594 giao dịch góp vốn, mua cổ phần (giảm 6,6%), tổng giá trị vốn góp đạt hơn 4,01 tỷ USD (tăng 76,8%).

Các chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài của Việt Nam

Nhìn chung, FDI đóng vai trò quan trọng trong sự liên kết giữa các nền kinh tế toàn cầu, góp phần phát triển kinh tế và nâng cao khả năng cạnh tranh của quốc gia trên thị trường quốc tế.

Sau đây là các giải pháp thu hút FDI tại Việt Nam trong thời gian tới:

• Tiếp tục quảng bá và xúc tiến đầu tư: Quảng bá thu hút các tập đoàn, công ty đa quốc gia có thương hiệu nổi tiếng đầu tư vào Việt Nam, đặc biệt từ khu vực có thế mạnh về công nghệ, vốn, kỹ thuật quản lý như Mỹ, Liên minh Châu Âu (EU), Nhật Bản.
• Thu hút đầu tư có chọn lọc: Việt Nam tiếp tục hoàn thiện cơ cấu, chính sách khai thác nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động đầu tư nước ngoài với mục tiêu tập trung thu hút đầu tư nước ngoài bằng cách chọn lọc, lấy chất lượng, hiệu quả, công nghệ và bảo vệ môi trường là những giá trị chuẩn mực. Thu hút các dự án có giá trị gia tăng cao, có tính lan tỏa, kết nối doanh nghiệp trong và ngoài nước, từ đó góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội. 
• Cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh: Sau dịch Covid-19, việc tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư và sửa đổi chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài là cần thiết. Cần tiếp tục đẩy mạnh việc đơn giản hóa thủ tục trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, quy trình thành lập doanh nghiệp, số hóa, thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan, thuế, bảo hiểm xã hội, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh và lợi nhuận quốc gia.
• Ưu đãi hỗ trợ đầu tư: Ngoài việc xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi cho nhà đầu tư , Việt Nam cần tiếp tục vận hành các gói hỗ trợ hấp dẫn như cơ chế hỗ trợ về lãi suất, tài chính, …

Hy vọng rằng với những thông tin chia sẻ trên đây đã phần nào giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về FDI là gì cũng như những tác động của vốn FDI trong nền kinh tế của mỗi quốc gia. Đừng quên cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích về đầu tư, tài chính tại VNSC nhé!