Vay nặng lãi là một hình cho vay khá phổ biến nhưng lại trái với pháp luật. Những pháp nhân thực hiện các hành vi cho vay tín dụng trái quy định pháp luật sẽ bị liệt vào tội cho vay nặng lãi. Vậy thì tội cho vay nặng lãi là gì? Mức lãi suất hợp pháp cho vay? Hãy cùng VNSC tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Tội cho vay nặng lãi được hiểu như thế nào?

Hiện nay vẫn chưa có một văn bản pháp luật nào định nghĩa rõ về Tội phạm cho vay nặng lãi. Tuy nhiên, có thể hiểu rằng cho vay nặng lãi là hành vi bên cho vay áp dụng mức lãi suất cho vay tiền gấp 5 lần lãi suất được quy định theo khoản 1 Điều 468 Bộ luật Dân sự. 

Mức lãi suất được phép cho vay

Hành vi cho vay tiền với mức lãi suất cao hơn quy định pháp luật sẽ bị liệt vào tội cho vay nặng lãi. Vậy thì mức lãi suất vay nhà nước cho phép là bao nhiêu?

Căn cứ theo điều 468 Bộ luật Dân sự năm 2015 về mức lãi suất cho phép trong các hợp đồng dân sự, lãi suất cho vay được quy định như sau: 

• Thứ nhất, lãi suất sẽ do các bên thỏa thuận với nhau. 

Trường hợp hai bên tham gia thỏa thuận về mức lãi suất cho vay trong hợp đồng, thì lãi suất cho vay không được quá 20%/năm của khoản tiền vay. Mức lãi suất quy định sẽ được điều chỉnh dựa trên tình hình thực tế, theo đề xuất chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định cũng như là báo cáo của Quốc Hội tại kỳ họp gần nhất. 

Trong trường hợp mức lãi suất thỏa thuận giữa hai bên vượt quá 20% thì lãi suất này sẽ không có hiệu lực 

• Thứ 2, khi cả hai bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng mức lãi suất vẫn chưa được xác định hay vẫn còn tranh chấp trong việc xác định mức lãi suất cần trả thì lãi suất cho vay sẽ được tính là 50% theo mức lãi suất giới hạn, tức lãi suất thỏa thuận sẽ là 10%. 

Tội cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự theo điều 201 Bộ luật hình sự

Vậy thì đối với các pháp nhân thực hiện hành vi cho vay nặng lãi thì hành vi như thế nào sẽ được xét vào Tội phạm cho vay nặng lãi và bị truy cứu trách nhiệm? Theo Điều 201 Bộ luật Hình sự năm 2015 (được sửa đổi và bổ sung năm 2017) quy định về Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự như sau: 

• Đối tượng thực hiện hành vi cho vay với lãi suất cao gấp 5 lần mức lãi suất giới hạn theo quy định của Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30 triệu Đồng đến dưới 100 triệu Đồng, đã bị xử phạt hành chính về tội này và bị kết án nhưng chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thì sẽ bị phạt hành chính từ 50 triệu Đồng đến 200 triệu Đồng, hoặc bị đưa vào cải tạo không giam giữ đến 3 năm.
• Người phạm tội thu lợi bất chính từ 100 triệu đồng trở lên thì bị phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 1 tỷ đồng hoặc bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm 
• Ngoài ra, phạm nhân có thể bị phạt tiền từ 30 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ hay hành nghề công việc từ 1 năm đến 5 năm. 

(Thu lợi bất chính là số tiền lãi vượt quá mức lãi suất cho vay theo quy định của Bộ Luật Dân sự và các khoản thu trái pháp luật của người vay. Trong trường hợp tài sản từ thu lợi bất chính không phải là tiền thì sẽ phải quy đổi thành tiền tại thời điểm thực hiện chuyển giao tài sản)

Vậy tóm lại theo quy định trên, người phạm tội cho vay nặng lãi với mức lãi suất cao gấp 5 lần quy định, thực hiện thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng trở lên, đã từng bị xử phạt hành chính hay bị kết án nhưng chưa được xóa án tích mà vẫn còn tiếp tục vi phạm, thì sẽ bị xử phạt hành chính từ 50 triệu đến 200 triệu đồng, và phạt tù đến 3 năm. Ngoài ra đối với những mức vi phạm khác nhau sẽ có những mức án phạt tương đương. 

Truy cứu trách nhiệm hình sự cho các trường hợp vay nặng lãi cụ thể

Như đã nói người thực hiện hành vi cho vay nặng lãi với mức lãi suất cao gấp 5 lần theo quy định đều sẽ căn cứ theo điều 201 bộ Luật Hình sự mà xử lý. Tuy nhiên, các trường hợp vay nặng lãi cụ thể nào sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự và mức phạt cho từng trường hợp sẽ như thế nào? Cùng xem rõ hơn tại điều 15 bộ Luật Hình sự nhé!

• Thứ 1, trong trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi cho vay nặng lãi, số tiền thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng trở lên, nếu mỗi lần phạm tội đều chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự và chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự. Bên cạnh việc áp dụng mức phạt tương ứng với tổng số tiền thu lợi bất chính, phạm nhân sẽ còn bị quy vào tội “phạm tội 2 lần” nhằm tăng nặng trách nhiệm hình sự tương ứng với khoản g điều 52 bộ Luật Hình sự.
• Thứ 2, khi người phạm tội thực hiện hành vi cho vay nặng lãi, mỗi lần thu lợi bất chính đều dưới 30 triệu đồng nhưng tổng số tiền từ thu lợi bất chính trên 30 triệu trở lên và hành vi này chưa lần nào bị xử phạt hành chính hay chưa hết thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt tương ứng với tổng số tiền phạm pháp. Tuy nhiên, mức phạt “phạm tội 02 lần trở lên” sẽ không áp dụng đối với hành vi này.
• Thứ 3, người thực hiện hành vi cho vay nặng lãi, trong đó có một lần cho vay lãi nặng, thu lợi bất chính 30 triệu đồng trở lên và hành vi này vẫn chưa hết thời hạn truy cứu trách nhiệm hình sự. Các hành vi khác thu lợi bất chính dưới 30 triệu đồng, những hành vi chưa bị xử phạt hành chính và chưa hết thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính. Những hành vi trên sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt tương đương với tổng số tiền thu lợi bất chính và không áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự “phạm tội 02 lần trở lên” 
• Thứ 4, trong trường hợp người cho vay nặng lãi thực hiện các hành vi phạm pháp liên quan đến đòi nợ như dùng vũ lực, đe dọa, dùng vũ lực, uy hiếp tin thần, gây tổn hại sự khỏe hay có hành vi khác để lấy tài sản,… thì tùy từng trường hợp mà họ sẽ bị xử lý hình sự về tội phạm tương ứng, nếu như đủ các yếu tố để cấu thành tội phạm.
• Thứ 5, đối với trường hợp người cho vay nặng lãi nhằm thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng trở lên, nhưng vì một số nguyên nhân nên người cho vay chưa thu lợi bất chính hoặc đã thu lợi bất chính dưới 30 triệu đồng, thì đối tượng này sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự căn cứ theo khung hình phạt tương ứng với tổng tiền bất chính mà họ nhằm đạt được.

Hành vi cho vay nặng lãi từ lâu đã là một vấn đề gây nhức nhối trong toàn xã hội. Đây không chỉ là hành vi phạm pháp gây nên sự lo sợ cho các gia đình nghèo, mà còn là một bài toán nan giải cần tìm cách xử lý đối với chính quyền địa phương. Hiểu được về tội cho vay nặng lãi sẽ giúp người dân vừa biết cách ứng phó về luật pháp, vừa biết bảo vệ bản thân đối với những cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi cho vay nặng lãi này.